Dwór (IV) w Gdańsku

Podobno dzieje dworu IV sięgają 1626 r., kiedy gospodarzem był gdańszczanin Jan Morgenroth pełniący godność rajcy Starego Miasta. Jednak z ustaleń Marcina Gawlińskiego wynika, iż przywilej wydany przez opata oliwskiego Adama Trebnica dla Morgenrotha pochodzi z 1632 r. Pod koniec XVII w. właścicielem majątku został sekretarz króla szwedzkiego Jerzy von Wachschläger, do którego należał również sąsiedni dwór III. Po jego śmierci, wdowa po nim sprzedała dwór gdańskiemu rajcy Janowi Losehartowi. Transakcja została przeprowadzona w 1737 r. w Sztokholmie. Cztery lata później nowym właścicielem został kupiec gdański, Karol Groddeck. Rozbudowany pałac z pięknym mansardowym dachem zmienił swoje kształty. Zmiany dotyczyły zarówno modnej, rokokowej konwencji, zgodnie z którą urządzono zarówno dwór z drewnianymi lukarnami i ozdobnym frontonem, jak i park z malowniczą aleją drzew, altanami i punktem widokowym. Posiadłość była miejscem, gdzie urządzano uczty i bale oraz gdzie spotykali się sławni ludzie. Pałacowe wnętrza zdobiły kosztowne sztukaterie, wytworne stylowe meble, drogocenne dywany oraz stare obrazy znanych malarzy. To z tego obiektu pochodzi piec kaflowy z 1742 r. z herbem rodziny Groddeck, który obecnie jest ozdobą Dworu Królewskiej Doliny we Wrzeszczu. Dwór IV na dwa lata przed zajęciem Gdańska przez wojska napoleońskie przeszedł w ręce kupca Fryderyka von Kempena, który nadał zabytkowej budowli cechy klasycystyczne. Po nim właściciele wielokrotnie się zmieniali. W 1909 r. majątek został przejęty przez Okręgowy Zakład Ubezpieczeń dla Prus Wschodnich. Podczas trwania I wojny światowej w dworze mieścił się lazaret.

W okresie II wojny światowej mieściła się tu z kolei szkoła dla dziewcząt, a w 1945 r. urządzono w dawnym dworze szpital dziecięcy, później sanatorium przeciwgruźlicze. Przez pewien czas górna kondygnacja służyła pielęgniarkom jako hotel. W 2014 r. w dawnym dworze wybuchł pożar.

Artykuł: Straszny dwór w Gdańsku Oliwie, 22-11-2012 r. - LINK

Artykuł: Pożar zabytkowego dworu w Oliwie, 10-01-2014 r. - LINK

Artykuł: W Gdańsku spłonął kolejny zabytek, 10-01-2014 r. - LINK

Artykuł: Pożar Dworu IV przy ul. Polanki w Gdańsku. Ewakuowano część szpitala dziecięcego, 10-01-2014 r. - LINK

Artykuł: Pożar zniszczył zabytkowy Dwór IV przy ul. Polanki w Gdańsku, 10-01-2014 r. - LINK

Artykuł: Pożar w Gdańsku. Spłonął zabytkowy Dwór IV w Oliwie, 10-01-2014 r. - LINK

Artykuł: POŻAR ZABYTKOWEGO DWORU PRZY ULICY POLANKI W OLIWIE, 11-01-2014 r. - LINK

Artykuł: Gdańsk: Spłonął zabytkowy IV Dwór Oliwski. Był pustostanem na terenie szpitala dziecięcego, 11-01-2014 r. - LINK

Artykuł: Spłonął zabytkowy dwór w Gdańsku. "Nic nie wskazuje na podpalenie", 11-01-2014 r. - LINK

• www.dawnaoliwa.pl
• Broszura Gdańsk dla aktywnych
• Rejestr zabytków nieruchomych, stan na 01-09-2016.

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska,  zdjęcia: wizytacja terenowa 28.10.2016 r.