Twój koszyk jest pusty

Dwór w Starbieninie

dwór w Starbieninie
Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo pomorskie, powiat wejherowski, gmina Choczewo

Rodzaj obiektu:
Dwór
Stan zachowania:
Odrestaurowany
Zastosowanie:
Kaszubski Uniwersytet Ludowy oraz Hotel
Zespół:
dworsko-parkowy
Skład zespołu:
dwór, park
Numer rejestru zabytków:
992
Numer dawnego
rejestru zabytków:
843
Organ wpisujący:
Wojewódzki Konserwator Zabytków w Gdańsku
Data wpisu do rejestru:
23 Lip, 1981

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Karta adresowa dworu w Starbieninie

Zapoznaj się z historią dworu w Starbieninie

Przeczytaj więcej informacji o dworze w Starbieninie. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

W XIV wieku w zapisach ksiąg lęborskiego sądu rejonowego Peter von Sterbenin widnieje jako ukarany karą pieniężną w wysokości jednej marki za niewywiązanie się w terminie ze swoich obowiązków. W 1437 roku wymienia się Starbienino jako kaszubską wioskę gburską. W XVI oraz XVII wieku majątek należał do rodu von Schönbuhr. W 1628 roku właścicielami byli Abraham Schönbuhr i Hans Schönbuhr, każdy z nich na ½ włóknach. W 1658 roku gospodarzem Starbienina był Jürgen von Mach. Po nim natomiast (od 1710 roku) przez dłuższy okres właścicielem wsi była rodzina von Dargolewski. Jej pierwszym przedstawicielem był Jakob (Jakub) von Dargolewski. W 1737 roku Karl Höhn (Kohn) von Jaski z Karwi ożenił się w Starbieninie z wdową po Dargolewskim, z domu von Friesen (Frizen). Potem Starbienino zostało podzielone na kilka części (tzw. "udziały"). Jedna z części należała do rodziny Makszycki (Makschitzki), a druga do Sylwestra von Bartach (Bath), który zmarł w 1755 roku. W 1756 roku część wsi należała jeszcze do Karla von Dargolewskiego (syna Jakuba), pozostała część była własnością regenta kancelarii prawniczej z Lęborka - von Paraski. W tym czasie zaczął formułować się układ przestrzenny całego założenia. W części dworskiej wybudowano dwór, a wokół niewielkiego stawu założono ogród krajobrazowy. Po zachodniej stronie dziedzińca dworskiego usytuowano folwark, w którym powstawały nowe budynki gospodarcze. Wjazd do założenia obsadzono lipami, miały one jednocześnie stanowić przesłonę widokową od części gospodarczej. W 1784 roku obie części były własnością wdowy po radcy wojennym Ernście Lorenzu (Erntzie Loretzie) von Grumbkow, Anny Adelgunde (Aldegundy) von Grumbkow, z domu von Thiedemann. Sprzedała ona majątek w 1804 r. Theodorowi K. von Brauneck (Branneck), po nim przejściowo osiedlili się tutaj członkowie rodu von Krockow. Brauneck poślubił wdowę von Krockow, z domu von Göppel. Po nich dobra przejął Mathias von Lübtow. Po nim był Edgard Albert von Lübtow, a w 1836 roku Starbienino kupił Mac Lean. Następnie w 1840 roku majątek nabył Bradtke, a 20 lat później Gustav Schlomke (Schlamke). W 1871 roku majątek nabyła zamożna rodzina Hammer i miała go w swoim posiadaniu do końca epoki niemieckich właścicieli. Wybudowali oni nowy dwór - elegancki budynek w stylu wilii włoskiej w wieżą widokową. Dotychczasowy dworek być może stanowił dożywotnie schronienie dla ubogich krewnych lub służby. Mógł on zostać przeznaczony do rozbiórki, ponieważ jego usytuowanie mogło kolidować z rozbudowującym się folwarkiem. Również część starych zabudowań gospodarczych zastąpiono nowymi. Wjazd do folwarku wyłożono natomiast kostką brukową. Drugi wjazd poprowadzono na kamienny pojazd pod budynek dworu. W części parkowej powstała nowa naturalna kompozycja z dużą ilością drzew zamorskich. Ostatnim niemieckim właścicielem ziem był Erich Hammer. W 1945 roku pan Hammer miał już 70 lat. Mając poważne kłopoty z nogą nie był w stanie sprawnie się poruszać. Dlatego gospodarstwem zajmowała się pani Löscher (Loescher). Jej dwaj bratankowie również mieszkali na dworze. Jeden z nich został później uznany za spadkobiercę majątku. W innym budynku mieszkał Karl Hammer, który był bratem właściciela. Erich i Karl zostali rozstrzelani przez Rosjan. W 1882 roku po śmierci pana Hammera majątek przypadł wdowie po nim, która wywodziła się z zamożnego i znanego na Pomorzu rodu von Wittke oraz ich dwóm synom. Po wejściu oddziałów armii radzieckiej w 1945 roku Rosjanie zastrzelili trzech członków rodziny von Hammer, reszcie udało się wyjechać do Niemiec. Dwór i folwark został doszczętnie splądrowane i ograbione.

Po zakończeniu II wojny światowej dwór pozostawał w zarządzie Państwowego Funduszu Ziemi, a następnie Gdańskiego Przedsiębiorstwa Hodowli Roślin i Nasiennictwa. W tym czasie zaczął on popadać w ruinę. Pobieżne remonty nie przynosiły większych popraw i nie zabezpieczał budynku na długo. W 1974 roku przestał on być użytkowany ze względu na zły stan techniczny. Dotychczasowy użytkownik zrzekł się zespołu dworsko-parkowego na rzecz RSW "Prasa-Książka-Ruch" z Gdańska, które przeznaczyło obiekt na ośrodek wypoczynkowy. W 1984 roku przystąpiono do prac remontowo-adaptacyjnych. Rok później rozpoczęto również budowę pawilonu noclegowego w celu zwiększenia liczby przyjmowanych wczasowiczów. Ośrodek był użytkowany przez RSW do 1990 roku. Później dwór przeszedł na własność Skarbu Państwa i był zarządzany przez Kuratorium Oświaty w Gdańsku. Mocą umowy użyczenia nieruchomości, z dniem 1 lutego 1995 roku., przejął go w użytkowanie Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Do dziś znajduje się tutaj filia Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego. Dwór pełni również funkcje hotelowe.

Źródła wiedzy
  • Gerturda Pierzynowska, Dwory, parki i folwarki Kociewia i Kaszub, Tczew 1998.
  • Marzena Szypulska-Kimilu, Dworki i pałace w gminie Choczewo (historia i stan obecny), Choczewo 2003.
  • Urlich Dorow, Zapomniana przeszłość. Upadek pomorskich majątków rolnych na przykładzie powiatu lęborskiego, Pruszcz Gdański 2010.
  • Irena Elsner, Dzieje gminy Choczewo do 1945 roku, Amberg 2012.
  • Wykaz obiektów nieruchomych – stan na 02.03.2016.

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcie: wizytacja terenowa,  06.06.2015 r. 

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.