Twój koszyk jest pusty

  • Pałac Górzyno 1917 Pałac Górzyno 1917

    Pałac Górzyno, 1917

    Karl Friedrich Schwirz / Deutschland
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno

    Jerzy Dubiel, www.zamkilubuskie.pl
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autorka: Nina Herzberg-Zielezińska
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autor: Marcin Tymiński, Tajemnice Pomorza
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autor: Marcin Tymiński, Tajemnice Pomorza
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autorka: Nina Herzberg-Zielezińska
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autorka: Nina Herzberg-Zielezińska
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autorka: Nina Herzberg-Zielezińska
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autor: Marcin Tymiński, Tajemnice Pomorza
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autorka: Nina Herzberg-Zielezińska
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autorka: Nina Herzberg-Zielezińska
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autorka: Nina Herzberg-Zielezińska
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno, 2023

    Autorka: Nina Herzberg-Zielezińska
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno

    Autor: Michał Piotrowski, 2020
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno

    Autor: Michał Piotrowski, 2020
  • Pałac Górzyno Pałac Górzyno

    Pałac Górzyno

    Autor: Michał Piotrowski, 2020
  • Walter Karl Alexander von Below Walter Karl Alexander von Below

    Walter Karl Alexander von Below

    Ojciec Wediga von Below, właściciela Górzyna, źródło zdjęcia: www.geni.com
  • Nikolaus Heinrich Walter Wedig von Below Nikolaus Heinrich Walter Wedig von Below

    Nikolaus Heinrich Walter Wedig von Below

    Właściciel Górzyna, źródło zdjęcia: www.geni.com

Pałac w Górzynie

  • pałac w Górzynie 2023
    Autorka: Nina Herzberg-Zielezińska, 2023 r.

Zapoznaj się z historią pałacu w Górzynie

Przeczytaj więcej informacji o pałacu w Górzynie. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

Górzyno wzmiankowane było już w 1476 roku i kolejno w latach 1499, 1518 i 1523 jako dobra rodowe Stojentinów. W 1476 roku majątek należał do Johanna Hansa von Stojentin. Był on rajcą książęcym, a później komornikiem. Jego ojcem był Peter von Stojentin, a matką Elisabeth von Lettow. Ożenił się z Hedwigą von Massow, z którą miał pięcioro dzieci: Anna, Catharina, Peter, Elisabeth i Hedwig.

W 1523 r. w źródłach dotyczących Górzyna wymienia się Petera von Stojentin. Być może odziedziczył on dobra po swoim ojcu Johannie Hansie von Stojentin. Wiadomym jest, że 1523 r. to data jego śmierci. Peter von Stojentin ożenił się z Elisabeth von der Osten. Miał z nią czworo dzieci: Hans, Sophia, Hedwig i Anna.

Od 1648 do 1837/39 roku wieś stała się lennem rodu von Wobeser za sprawą kapitana Georga Bogislava (Boguslava) von Wobeser. Ożenił się on z Clarą Erdmuthe von Stojentin z Górzyna, a ta z kolei była córką Heinricha von Stojentin i Ursuli Marii von Massow. 

W 1717 roku jako właściciela wymienia się Petera Heinricha von Wobeser. Od 1753 r. majątek należał do Georga Heinricha von Wobeser.

Ród von Below

W 1904 r. majątek w Górzynie kupił Andreas Nikolaus Georg von Below. Pochodził on ze znanej meklembursko-pomarańskiej szlachty i był synem książęcego, rosyjskiego generał-majora, posiadacza dóbr ziemskich – Karla von Below. Andreas Nikolaus Georg von Below był rosyjskim oficerem i walczył w wojnie krymskiej, za co otrzymał odznaczenie. Nikolaus von Below szczególnie zasłużył się na rzecz Pomorza. Przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Pomorskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Ponadto był długoletnim członkiem Niemieckiej Rady Rolnictwa i pruskiego kolegium ekonomii rolnictwa. Kiedy majątek Zaleskie (niem. Saleske) straciło męskiego spadkobiercę, został jego dziedzicem, jako najbliższy kandydat. Andreas Nikolaus Georg von Below ożenił się z hrabiną Sophie von Varnbühler z Wirtembergii, z którą miał trójkę dzieci: Waltera Karla Alexandra von Below (dziedzic majoratu Zaleskie), Rüdigera Tünera / Güntera Gerharda Hansa von Below ( ur. 1864 r. w Zaleskie, zm. w 1924 r. w Górzynie; był kawalerem krzyża zakonu joanitów, dziedzic Górzyna (niem. Gohren) i Clausa Karla Alexandra Konrada von Below (dyplomata). Ci dwaj kawalerowie, bracia macochy Wilhelmine Louise Tellemann von Below z. d. Schmidt (drugiej żony Andreasa), byli częstymi gośćmi w Kosierzewie. W księdze gości znajdują się ich wpisy, które są dowcipne i pełne poezji, często z rysunkami. Mieli wspaniały sposób na żartowanie z Wilhelmine, szczególnie w sprawach religii, co bardzo bawiło dzieci. Sylwester bez tych wujków nie byłby sylwestrem. Szczególnie zachwycał Rüdiger, który po nabożeństwie sylwestrowym naśladował pastora Schmiedera, zarówno w tonie, jak i w słowach.

Co ciekawe brat wspomnianej wyżej pierwszej żony Andreasa, Sophie - Axel von Varnbühler, który przez wiele lat był posłem Wirtembergii w Berlinie, znajduje się na wybitnym autoportrecie w księdze gości w Kosierzewie (niem. Kusserow).

Po śmierci Sophie von Varnbühler, Adreas ponownie się ożenił w 1880 r. z rozwódką Wilhelmine Louise z domu Schmidt. Jej poprzednim mężem był Friedrich Ernst Otto Tellemann. Wilhelmine i Andreas mieli dwójkę dzieci: Henninga Friedricha von Below i Evę Uruslę Wilhelmine von Below.

W 1881 r. Wilhelmine kupiła po przodkach ze stron rodziny Schmidt i Tellemann, opuszczony wtedy dość zrujnowany majątek rycerski Kusserow (Kosierzewo, woj. zachodnipomorskie).

wilhelmine below

Wilhelmine Louise von Below

Dzieci Wilhelmine i Andreasa Nikolausa Geogra von Below – Henning (lat 14) i Eva (lat 12) zginęli tragicznie. Będąc pod opieką guwernantki, pewnego dnia wybrali się na spacer przez las do bagien. W lesie natknęli się na piaskowy dołek, do którego zeszły, by się pobawić. Luźny piasek osunął się, a dzieci udusiły się. Rodzice zmarli wkrótce potem z rozpaczy.

W 1901 r., z powodu tragicznej śmierci dzieci, Wilhelmine przepisała Kosierzewo na córkę z pierwszego małżeństwa – Marie Auguste Wilhelmine Tellemann, po mężu Görlitz.

Wilhelmine i Andreas na początku mieszkali w Zaleskie (niem. Saleske). Jednak kiedy Walter von Below ożenił się, przejął majorat w Zaleskie, a Wilhelmine kupiła z własnych środków dość zaniedbane dobra Kosierzewo (niem. Kusserow), aby w przyszłości uczynić je majoratem dla swojego syna Henninga. Była to stara własność rodziny Ramel, którą zakupili Boninowie, a po dwóch pokoleniach przeszła w ręce Wilhemline von Below. Andreas von Below był nowoczesnym i zdolnym rolnikiem. Na przykład skanalizował bagniska i uczynił z nich to, czym stały się później. Następnie jednak nadeszła straszna tragedia, czternastoletni Henning, który spędzał wakacje w Kolegiacie w Kołobrzegu i jego dwunastoletnia siostra Eva byli w lesie z guwernantką. Kiedy ta spacerowała po lesie i czytała książkę, dzieci poszły przez las w okolice bagien. W lesie natknęli się na piaskowy dołek, do którego zeszły, by się pobawić. Luźny piasek osunął się, a dzieci udusiły się. Gdy Wilhelmine von Below przejeżdżała karetą parkową z Louisem, zawołała dzieci, ale te nie odpowiadały. Wieczorem Louis poszedł tam jeszcze raz, bo kopalnia piasku przy drodze kawalerzysty sprawiała mu niesmak, i zaczął kopać wraz z kilkoma innymi osobami. I rzeczywiście, znaleźli uduszone dzieci. Usiedli w zagłębieniu, a dzikie zwierzę, przeskakując, chyba spowodowało ześlizgnięcie się zbocza. Całe miasto towarzyszyło dzieciom w długiej drodze z Kosierzewa (niem. Kusserow) do Zaleskie (niem. Saleske), gdzie przewożono ich trumnę, aby pochować je na rodowym cmentarzu. Wilhelmine von Below nigdy się z tego ciosu nie podźwignęła. Tuż przy miejscu tragedii, które było przez wiele lat pielęgnowane, stał granitowy krzyż i kwitł biały wrzos.

W 1919 r. majątek w Górzynie po ojcu Andreasie Nikolausie Georgu von Below objął Rüdiger Günter Gerhard Hans von Below, który zmarł w 1925 r. bezdzietnie. Dobra po nim objął jego bratanek Nikolaus Heinrich Walter Wedig von Below – syn Waltera Karla Alexandra von Below. Wedig von Below ożenił się w 1924 r. z Ehrengard von Knoblauch. Brakuje informacji o ich potomstwie. Ród von Below utrzymał majątek do 1945 r.

W ustnych przekazach powtarza się informacja mówiąca o tym, że ostatni właściciel Górzyna był adiutantem Hitlera. Nie jest to jednak prawda. Adiutantem ds. Luftwaffe Adolfa Hitlera faktycznie był Nikolaus von Below, jednak urodził się on w 1907 roku i pochodził z całkiem innej linii rodu, niezwiązanej z Pomorzem.

Historia po 1945 r.

Po zakończeniu II wojny światowej zarząd nad pałacem przejęła Centrala Nasiennicza w Górzynie, w której za młodu swój talent szlifował Andrzej Lepper.

W 2014 roku komornik Jadwiga Żuralska wydała obwieszczenie o pierwszej licytacji nieruchomości. Podała do publicznej wiadomości, że 19 stycznia 2015 roku w budynku Sądu Rejonowego w Słupsku ma odbyć się licytacja udziału ½ w nieruchomości stanowiącej działki zabudowane zabytkowym pałacem i budynkami gospodarczymi, które należą do dłużnika Pawła Lewtak.

Pałac

Pałac w Górzynie jest murowany z cegły i kamienia. Jest podpiwniczony. Składa się z jednopiętrowej części południowej, która prawdopodobnie została wzniesiona w pierwszej połowie XIX w. oraz dobudowanej w drugiej połowie XIX wieku dwupiętrowej części zachodniej. Rozbudowa miała na celu uzyskanie monumentalnej formy renesansowo-barokowych budowli. Obydwa skrzydła zostały zbudowane na rzucie stykających się rogami prostokątów. Tworzą literę L, w której starsza część jest krótsza, a nowsza dłuższa. Dachy są pokryte dachówką ceramiczną. Fronron znajdujący się w starszej części pałacu jest zwrócony na południe. Składa się on z wysuniętego, wspartego na czterech kamiennych kolumnach ryzalitu, w szczycie którego umieszczona jest tarcza zegarowa. Główne drzwi wejściowe są okute blachą. Początkowo skrzydło było kryte dwuspadowym dachem mansardowym. Po przebudowie ściany szczytowe zostały zwieńczone attykami ze sterczynami i esownicami. Wkomponowaną w południowo-zachodnim narożniku nowszej części okrągłą więżę z latarnią zakończonoa dachem kopulastym.

Wnętrze południowego skrzydła początkowo miało układ trzytraktowy, analogicznie do innych pałaców z tego okresu na Pomorzu. Trakt środkowy stanowiła długa sień, która dzieliła trakty boczne. Do dziś zachował się na parterze układ trzytraktowy. Wnętrzu zachodniego skrzydła nadano układ dwutraktowy. Kondygnacje tej części pałacu łączy druga klatka schodowa umieszczona w okrągłej wieży.

Z dawnego wyposażenia pałacu zachowało się wiele cennych obiektów m.in.: wsparty na dwóch kolumnach kominek z porożem danieli zdobiony płaskorzeźbami tarcz herbowych gryfa, orła i Belowów, widnieją na nich daty: 1417 i 1298 – początek rodu Belowów oraz 1798 (kominek ten znajduje się w hallu); okna witrażowe przedstawiające tarcze herbowe, neoklasycystyczne boazerie, ozdobne piece, stolarka drzwiowa i okienna, w niektórych drzwiach oryginalne, kute z żelaza klamki. W okrągłej wieży znajduje się klatka schodowa, która łączy kondygnacje nowszej części pałacu. Pałac otoczony jest dużym parkiem krajobrazowym.

Ciekawostki
  • W 1944 r. w Górzynie został zastrelony przez niemieckiego wartownika radziecki jeniec wojenny Petros Tawesojan. Śledztwo w sprawie prowadziła Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Koszalinie.

notatka gorzyno2

  • Z 1943 r. pochodzą podziękowania dla gości weselnych od Paula Schwitalla (Unterscharführer Waffen-SS) i jego żony Evy z domu Wilke. Podziękowali oni również grupie terenowej Stojentin oraz NS.-Frauenschaft Gohren.

notatka gorzyno2

Źródła wiedzy
  • Ernst H. von Michaelis, Kirchspiel Quatzow, Kreis Schlawe in Pommern, 1990
  • Ernst H. von Michaelis, Kirchspiel Wusterwitz: Kreis Schlawe in Pommern, 1988
  • Głos Słupski, 1965-1976 ; Głos Słupska, 1970, październik, nr 295 (5688)
  • Grenz-Zeitung Nr. 39
  • Amtliches Schulblatt für den Regierungsbezirk Köslin 1943
  • Ledebur, Leopold von (1799-1877), Adelslexicon der Preussischen Monarchie. T. 2 (L-S)
  • Eugeniusz Wiązowski, Pałac w Górzynie [w:] Głos Pomorza, 1994, nr 29.
    Alicja Świetlicka, Elżbieta Wisławska, Słownik Historyczny Miast i Wsi Województwa Słupskiego, Słupsk 1998.
  • M. Mazur, H. Soja, Ziemia Słupska - dzieje i kultura: objaśnienia do mapy etnograficzno-historycznej powiatu słupskiego, Słupsk 2003.
  • Jan Maziejuk, Pałace i dwory ziemi słupskiej, Bydgoszcz 2011.
  • Rejestr Zabytków Nieruchomych, stan na 01-09-2016.
  • Stanisław Małyszko, Karta Biała założenia pałacowo-parkowo-folwarcznego, 1997 r., www.zabytek.pl
  • www.muzeumkluki.pl
  • www.nakomnaty.latte24.pl
  • www.geneagraphie.com
  • www.komornicy.slupsk.pl/?tag=palac 
  • www.geni.com

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcia:

  • Michał Piotrowski, Tajemnice Pomorza, 2020 r.
  • Marcin Tymiński, Tajemnice Pomorza, 2023 r.
  • Nina Herzberg-Zielezińska, 2023 r.
  • www.zamkilubuskie.pl, Jerzy Dubiel (udostępniono za zgodą);
  • Karl Friedrich Schwirz / Deutschland, 1917
Polecane publikacje z naszej księgarni:
50,00
Lokalizacja
Informacje ogólne
Rodzaj obiektu:
Pałac
Zespół:
pałacowo-parkowy
Skład zespołu:
pałac, park
Zastosowanie:
własność prywatna
Stan zachowania:
Niszczejący
Numer rejestru zabytków:
1114
Numer dawnego rejestru
zabytków:
235
Organ wpisujący:
Wojewódzki Konserwator Zabytków w Słupsku
Data wpisu:
27 Maj, 1986
Gminna ewidencja
zabytków:
zespół pałacowo-folwarczny z XIX w., park

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.