Dwór w Warszkowie

Pierwszy zapis Warszkowa (niem. Warszkau) około 1400 roku w kopenhaskich tabliczkach woskowych jest niepewne. Z całą pewnością o wsi dowiadujemy się z przywileju nadanego 11 grudnia 1404 roku przez komtura gdańskiego Albrechta von Schwarzburg, który nadał wieś Nuwerder (Warszkowo) z 40 kopytami Clausowi von Oste i Heinrichowi Breslau. Nazwa Neuwerder jednak nie przetrwała. Wieś była często wymieniana wśród dóbr starościńskich w czasie zastawu gdańskiego, zwłaszcza w latach 1657-1678.

Późniejszy kontrakt rządu królewskiego pokazuje, że kontrakty były zawierane z rolnikami ze wsi na 50 lat każdy, jeden taki kontrakt pochodzi z 1718 roku, inny z 1752 roku. Zgodnie z rejestrem składek z 1773 roku wieś składała się z Köllmera (Jakoba Krause), Freischulzena z 5 Hufen, 6 Emphyteusów i młynarza. Młyn znajduje się poza wsią; mieszkańcy są w większości wyznania luterańskiego. Jest też kolonia domków Przietkowski alias Proinken. Freischulze może łowić ryby w jeziorze Retzke. Młynarz w Warschkau jest uprzywilejowany. Według statystyk z 1789 roku Warschkau lub Warszkowo to wieś królewska i młyn z 16 kominkami należący do urzędu Putzig. Zgodnie z umowami z 25 lutego i 29 kwietnia 1820 roku 6 rolników ze wsi stało się wolnymi właścicielami z posiadaniem 3 kopyt każdy, oprócz wcześniej uprzywilejowanych: Bartsch, Preiß, Strehlke, Baasemann, Burbath i Ronke. Administracja Schulzenamt znajdowała się w rękach Freischulzengut, który przez długi czas należał do rodziny Preuß, ale przeszedł w posiadanie Georga Cieske w drodze wymiany w 1838 roku. Według statystyk z 1869 roku Warschkau z Warschkauermühle było królewską wsią rolniczą z Freischulzerei i 5 majątkami rolnymi z 249 mieszkańcami, z których 95 było katolikami.

Dwór w Warszkowie pochodził z przełomu XIX i XX wieku. Obecnie istniejący budynek niczym nie przypomina dawnego dworu. Został przebudowany i rozbudowany i zatracił oryginalny charakter. Dwór zbudowano z cegły, na planie prostokąta. Ma dwuspadowy dach naczółkowy i jest częściowo podpiwniczony. Posiada kamienno-ceglaną podmurówkę. Kiedyś przed dworem znajdowała się fontanna.

Ciekawostka:

W 1899 roku w Warszkowie wybuchł pożar. Wśród kilku budynków spłonęły stodoły właścicieli ziemskich Bartscha i Lasse, które były bogato wypełnione kukurydzą. Tylko z wielkim trudem wozy strażackie, które pojawiły się, były w stanie uratować zwietrzałe budynki przed rozpętanym żywiołem.

• Radosław Kamiński, Dwory i pałace powiatu wejherowskiego. Historia, architektura, 2024
• Franz Schultz, Geschichte der Kreise Neustadt und Putzig, Danzig 1907
• Thorner Presse 1899, Jg. XVII, Nr. 204 + Beilage

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcie: Radosław Kamiński