Pałac w Osiekach

Wieś Wusseken była wymieniana w źródłach już w XIII w. Około 1240 r. niemiecki szlachcic, protoplasta swojego rodu, Conradus (Conrad) von Massow, przybył na Pomorze i osiedlił się w mieście Maszewo (niem. Massow). W 1285 r. Hennricus (Heinrich) von Massow (syn Conrada) ożenił się z córką hrabiego Gützkow i otrzymał sześć wsi w posagu: Barcino (niem. Bartin), Barwino (niem. Barvin), Bronowo (niem. Brünnow), Żelice (niem. Seelitz), Obłęże (niem. Woblanse) oraz omawiane Osieki. Dzięki małżeństwu zyskał powiązania krewniacze z jedną z wiodących wendyjskich rodzin szlacheckich spowinowaconych z książęcym domem pomorskim. Od tego czasu Wusseken pozostaje w rękach rodziny von Massow przez 537 lat.

W około 1780 roku wieś miała 1 folwark, 6 gospodarzy, 1 półgospodarza, 4 zagrodników, 1 nauczyciela, 1 karczmę, 1 kuźnię i rybołówstwo w jeziorze i stawach.

W 1808 r., po śmierci Ferdinanda von Massow (który był ostatnim z rodu z linii Osieki), wdowa po nim sprzedała majątek. Nastąpiło to w 1822 r., a nabywcą była radczyni pani Amtsrätin Wilke z domu von Kleist. Za jej gospodarowania przeprowadzono uwłaszczenie chłopów. Za pomocą rozporządzenia regulacyjnego z 24.9.1830 roku, 6 pełnych gospodarstw chłopskich i 1 pół-gospodarstwo zostało uznane za własność osobistą. Dotyczy to chłopów Martina Scheila, Johanna Jacoba Lawrenza, Erdmanna Schedalke, Jacoba Schedalke, Gottlieba Steinfelda, Carla Lawrenza i pół-gospodarza Ernsta Müllera.

W przeciwieństwie do wielu innych wsi, Osieki wykazują dużą ciągłość w stosunkach własnościowych: 537 lat Massowów, 123 lata von Kleistów. W 1873 roku epidemia cholery zabrała życie 25 członków społeczności wiejskiej.

W latach 30-tych XX w. właścicielem majątku był Robert von Kleist. W tamtym czasie majątek specjalizował się w hodowli zbóż i ziemniaków. Znajdowały się tu również jeziora, stawy oraz przepływała rzeka Wieprza (niem. Wipper), na których rozwinęła się intensywna gospodarka rybacka. Znajdował się tu również tartak, który przynosił znaczne dochody. Majątek miał również własną bocznicę kolejową w Neu Wusseken.

Na przełomie 1944/45 w pałacu mieścił się obóz przejściowy dla uchodźców ze Wschodu. Właściciel majątku, Robert von Kleist, dla osób chcących uciec przed zbliżającą się Armią Czerwoną, przygotował 20 zaprzęgów konnych i jeden ciągnik. Kolumna uciekinierów powróciła jednak do Osiek 10 marca 1945 r. Ucieczkę uniemożliwili im polityczni funkcjonariusze stosując silną presję. Po zajęciu majątku przez żołnierzy radzieckich, zastrzelono Roberta von Kleista i jego najstarszego syna. Przeprowadzono na nich egzekucję w celu likwidacji klasy posiadającej i inteligencji. Żołnierze radzieccy stacjonowali w pałacu do 1947 r. Do pracy w majątku wykorzystywali miejscową ludność niemiecką. W 1947 r. majątek przejęła administracja polska. Do 1950 r. ludność niemiecka została całkowicie wysiedlona. W latach 50-tych utworzono PGR. W 1993 r. PGR został przejęty przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa Polskiego.

Na terenie majątku zachował się cmentarz rodowy von Kleistów.

• www.wikipedia.de
• Maria Bobrowska, Karta Biała, 1996, www.zabytek.pl
• Ewidencja parkowa, www.zabytek.pl
• Der Kreis Schlawe : Ein pommersches Heimatbuch. 1. Band - der Kreis als Ganzes, 1986
• Diether von Kleist, Wusseken [w:] Der Kreis Schlawe : Ein pommersches Heimatbuch. 2. Band - die Städte und Landgemeinden, 1989

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia:

• Diether von Kleist, Wusseken [w:] Der Kreis Schlawe : Ein pommersches Heimatbuch. 2. Band - die Städte und Landgemeinden, 1989
• Ewidencja parkowa, www.zabytek.pl