Pałac Godętowo

Pierwsza wzmianka o Godętowie pochodzi z 1284 roku. Wtedy książę pomorski Mściwój (Mestwin) nadał wieś Bożejowi, synowi Witka. Otrzymał on te ziemie pośmiertnie, za zasługi w boju. Był kanclerzem księcia pomorskiego Sambora, następnie burgrafem Świecia oraz palatynem i komesem Gdańska. Jego następcą był syn Malutin.

W II poł. XIV wieku Wielki Mistrz Krzyżacki – Winryk von Kniprode na mocy prawa magdeburskiego przekazał majątek Janowi von Ditlewe. W XV wieku majątek przejął ród Goddentow poprzez dziedziczenie. W latach 1700-1750 był w rękach rodziny von Börnstedt. W tym czasie istniał już budynek dworu, a wokół niego zabudowania gospodarcze. Osiemnaście lat później majątek nabył Filip Jerzy Weiher, który w 1766 r. otrzymał zapomogę od rządu pruskiego z przeznaczeniem na rozwój folwarku. Znacznie rozbudowano zatem część folwarczną, powstały nowe budynki gospodarcze i inwentarskie. W części dworskiej natomiast przystąpiono do budowy nowego dworu, wokół którego powstało zabudowanie gospodarcze. Po śmierci Filipa w 1792 r. jego spadkobiercy: Franciszek Ferdynand, Jan Henryk i Franciszek Adolf sprzedali majątek hrabiemu Augustowi von Lehndorff. Ten zaś sprzedał go w 1795 r. Fryderykowi Wilhelmowi von Sperr. On również w krótkim czasie sprzedał majątek rodzinie von Pogwisch. Właścicielem majątku z tego rodu był pruski oficer, major Wilhelm Julius baron von Pogwisch. Ożenił się on z Henriette Henckel von Donnersmarck. Jedna z ich córek - Otylia, wyszła za mąż za jedynego syna Johanna Wolfganga von Goethe - Augusta. W 1804 r. jako właścicielkę Godętowa wymienia się Henriette Henckel von Donnersmarck. Zapewne otrzymała ona majątek po rozwodzie z mężem, który nastąpił w 1802 r.

W 1820 r. nowymi właścicielami majątku w Godętowie zostali von Somnitzowie. Przez kolejne lata rozbudowywali oni dwór, dobudowano skrzydło zachodnie i wschodnie. Od frontu dobudowano przeszklony ganek z tarasem, a od ogrodu taras ze schodami prowadzącymi do parku. Elewacje dworu i skrzydeł udekorowano rzędem pilastrów z głowicami doryckimi. Na elewacji południowej skrzydła zachodniego umieszczono płytę z herbem rodziny von Somnitz (na tarczy strzała zwrócona grotem ku górze, na niej półksiężyc z rogami zwróconymi ku dołowi, po bokach grotu dwie sześcioramienne gwiazdy, tarczę otaczały elementy uzbrojenia i proporców). Przed budynkiem dworu utworzono reprezentacyjny dziedziniec z podjazdem i owalnym gazonem.

W 1829 roku w Godętowie gospodarował Friedrich von Somnitz. Jeden z jego synów, Theophil von Somnitz, został spadkobiercą majątku. Godętowo pozostało własnością rodu von Somnitz aż do 1945 roku. Ostatnim właścicielem był Hans-Joachim von Koss (żona Theophila była z rodu von Koss – Marie). W dniu wkroczenia Rosjan do wsi, w dworku znajdował się Hans-Joachim von Koss, jego żona Lieselotte z domu Rodeccker oraz ich trzy córki: Sabine, Felicitas oraz Roswitha. Cała rodzina odebrała sobie życie, zażywając truciznę. Najprawdopodobniej bali się przemocy żołnierzy radzieckich.

Podczas II wojny światowej dwór został przejęty przez Wehrmacht i stał się kwaterą sztabu wojskowego – Abwehry.

Po wojnie obiekt przejął Skarb Państwa, w zarządzie administracyjnym gminy Łęczyce i przeznaczony został na gospodarstwo rolne. Część ziem uległa parcelacji, resztę wraz z zespołem dworsko-parkowym i gospodarczym przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne w Godętowie. Budynek dworu zaadaptowano na biura i mieszkania. Dwór z roku na rok popadał w ruinę. W latach 80-tych runął dach. Rozebrano wtedy budynek do parteru i zaczęto stawiać nowe ściany nośne i działowe. Remontu nie ukończono, a dwór nadal ulegał ciągłej dewastacji i zepsuciu. Zginęły elementy wystroju wnętrz, np. stolarka schodów z balustradami, okna, resztki zabytkowych mebli w tym szafa gdańska. Zaczęto również przeszukiwać obiekt, rozbijać ściany, kominki, odkrywać podłogi, ponieważ "szukano skarbów". Miejsce spoczynku dawnych właścicieli - Teofila von Somnitza i jego żony Marii, z domu Kameckiej - zostało doszczętnie splądrowane, zabrano dosłownie ostatnią cegłę.

W 1989 r. rozpoczęła się likwidacja gospodarstwa, a zrujnowany majątek przejęła na powrót gmina Łęczyce. Część ziemi oddano w ręce prywatnych użytkowników. Na całe założenie dworsko-parkowe i gospodarcze ogłoszono przetarg. Nowy właściciel zabrał się do natychmiastowych prac remontowych.

Obecnie obiekt pełni funkcje hotelowo-restauracyjną.

• Gertruda Pierzynowska, Dwory, parki i folwarki Kociewia i Kaszub, Tczew 1998.
• Urlich Dorow, Zapomniana przeszłość. Upadek pomorskich majątków rolnych na przykładzie powiatu lęborskiego, Pruszcz Gdański 2010.
• Rejestr zabytków nieruchomych – stan na 02.03.2016.
• www.geneee.org

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcie: wizytacja terenowa 03.05.2016 r.