Dwór w Paraszynie

Paraszyno pojawia się w źródłach pisanych w 1406 roku:

W pierwszej połowie XV wieku wieś występowała na prawie polskim i płaciła podatek w naturze, ponadto miała obowiązek dostarczania panu przewodnika przez swoje ziemie.W 1488 roku książę pomorski Bogusław X nadał wieś Wawrzyńcowi Krokowskiemu. W latach 1493-1601 właścicielem był ród von Jeckel (Jeckels). Prawdopodobnie w tym okresie powstał dwór, a w jego pobliżu budynki gospodarcze. Kolejnymi gospodarzami był ród von Borsche (lub Borske), po czym został podzielony na trzy części - "udziały". Potem właściciele często się zmieniali - m.in.: von Sdune, von Bochen oraz von Paraski. W drugiej połowie XVIII wieku właścicielką jednej części została wdowa von Baumgart. Za jej czasów wybudowano nowy budynek dworu, który zachował się do dziś. Później majątek sprzedano Kölhnowi von Jaski.

Żelewscy w Paraszynie

W 1837 roku Stanisław Żelewski, który był właścicielem pozostałych udziałów, nabył również część Jaskiego. Od tej pory majątek znowu stanowił całość. Przebudowano wtedy częściowo dwór oraz rozbudowano folwark i założone ogrody użytkowe.

Około 1850 roku dobra odziedziczył syn Stanisława - Fryderyk, a po nim jego syn Eberhard. Córka Stanisława - Leontyna wyszła za mąż za Oskara von Dorne i zamieszkała w jego majątku w Bożympolu Małym. Fryderyk opuścili Paraszyno i zamieszkał w swoim majątku w Barłominie.

Eberhard von Zelewski        Fritz von Zelewski

W 1904 roku zmarł Eberhard, a majątek paraszyński odziedziczyła jego córka Anna Maria Żelewska. W związku z planowanym jej małżeństwem, natychmiast przystąpiono do remontu dworu. Zmieniono elewacje, dobudowano przybudówkę kuchenną i oszklono werandę. Wnętrza dworu ozdobiono zgodnie z panującą modą. Budynek wraz z ogrodem otoczono drewnianym ogrodzeniem na kamiennej podmurówce. Po wschodniej stronie utworzono niewielki ogród naturalistyczny, w którym umiejscowiono drewnianą, wypoczynkową altankę ogrodową. W 1907 roku Anna wyszła za mąż za Ernesta von Bessera. Zamieszkali oni w paraszyńskim dworze. Rodzina Besserów zamieszkiwała tam aż do 1945 roku, po czym wyjechali do Niemiec, pozostawiając cały swój dobytek.

Anna Maria von Zelewska

Po wyzwoleniu cały majątek przeszedł na własność Skarbu Państwa, ziemia została rozparcelowana. Zespół dworsko-ogrodowy otrzymali na własność mieszkańcy Paraszyna Teofil Wujek i Teofil Stolc. W budynku dworu oprócz mieszkań, niektóre pomieszczenia przystosowano do pełnienia funkcji gospodarczych. Po kilkunastu latach użytkowania, bez przeprowadzania remontów, całość zaczęła popadać w ruinę.

W 1976 roku majątek został przejęty przez PGR Gospodarstwo Rybackie. Sytuacja się jednak nie zmieniła. Budynek dworu był sukcesywnie rozkradany.

W 1978 roku dwór wraz z 4 ha ziemi został przejęty przez Przedsiębiorstwo Usług Technicznych PGR "TECHNIROL" w Gdańsku. Wykonano remont zabezpieczający mocno już zdewastowanego dworu i przygotowano się do właściwego remontu oraz adaptacji dworu na potrzeby ośrodka wypoczynkowego. Remont został zakończony 16 listopada 1987 roku TECHNIROL przejął również zaniedbaną przez Państwowe Gospodarstwo Rybackie inwesytycje ośrodka hodowli pstrągów. Na całym terenie zamierzano utworzyć gospodarstwo ekologiczne, którego głównym celem miała być hodowla pstrągów i produkcja zdrowej żywności na bazie biohumusu. Projekt jednak nie doczekał się realizacji. Dwór wraz z parkiem w ramach zobowiązań został oddany Przedsiębiorstwu "IGLOPOL-DĘBICE". Do 1991 roku pełnił funkcję pensjonatu przedsiębiorstwa. W 1992 roku na mocy ustawy o komunalizacji mienia, przejęty został przez gminę Łęczyce i oddany w dzierżawę Markowi Olszówce. On rozpoczął prowadzenie usług hotelowo-gastronomicznych. W listopadzie 1996 roku całe założenie zostało sprzedane firmie H.U.P. "AREX" S.C. należącej do Arkadiusza Andrzejewskiego z Zakopanego. W dworze nadal odbywały się przyjęcia oraz rodzinne spotkania. Jak wynika z relacji członka rodziny, gdy państwo Andrzejewscy wyjechali na jakiś czas do Zakopanego, dwór pozostał przez pewien czas pusty. Wtedy doszło do serii włamań. Podobno rozkradziono meble. Zniknęła także miedziana instalacja grzewcza, która została wyrwana ze ścian i podłóg. Gdy pan Arkadiusz zakupił inny obiekt - pałac w Sławotówku obecnie działający jako Pałac Below, Paraszyno przepisał swojej córce - Patrycji. Dwór stał dalej pusty, pilnowały go psy, a na posesji pasły się konie. Pojawiła się jednak szansa na przywrócenie świetności tego obiektu. Decyzja o remoncie zapadła, kiedy dworem zainteresowali się poroducenci filmu "Starzy ludzie". Horror produkcji Netflixa dał nadzieję na przywrócenie temu miejscu jego dawnego blasku. Dwór miał przejść generalny remont. 

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VII, s. 859, Warszawa 1880.
• Gertruda Pierzynowska, Dwory, parki i folwarki Kociewia i Kaszub, Tczew 1998.
• Urlich Dorow, Zapomniana przeszłość. Upadek pomorskich majątków rolnych na przykładzie powiatu lęborskiego, Pruszcz Gdański 2010.
• Rejestr zabytków nieruchomych – stan na 16.03.2017.
• Ciesielska, Karola; Janosz-Biskupowa, Irena; Księga komturstwa gdańskiego; Liber commendariae gedanensis, Warszawa 1985
• Andrzej Janusz, Fritz i Eberhard von Zelewscy z Barłomina, Gdynia 2023

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcie: wizytacja terenowa 03.05.2016 r.