Pałac w Motarzynie

Według historii rodziny von Zitzewitz w 1360 r. urodził się Jarosław (Jarislaw) von Zitzewitz, rycerz oraz założyciel motarzyńskiej gałęzi rodu. Jego majątek obejmował również: Niepoględzie, Gałąźnię Małą i Gałęzowo. Jego dobra graniczyły bezpośrednio z ziemiami Zakonu Krzyżackiego w Bytowie, przez co dochodziło do zatargów czasami nawet starć zbrojnych, m.in. na tle korzystania z pastwisk. Kolejnym właścicielem wsi w latach 1425-1485 był Martin von Zitzewitz. Punktem zapalnym ze Słupskiem w owych czasach była kwestia wykorzystania Słupi jako rzeki spławnej. Po zamordowaniu Martina, najprawdopodobniej z polecenia miasta Słupska, konflikt został zażegnany. Z kolei w latach 1507-1572 właścicielem majątku stał się kanclerz Jakob von Ziztewitz, który został okrzyknięty najaktywniejszym politykiem na Pomorzu. Dzięki niemu Pomorze zyskało prestiż zagranicą. Najgorszy czas Motarzyno przeżyło wraz z pojawieniem się Hansa von Linde, który wżenił się w rodzinę Zitzewitzów. Był on złym gospodarzem, ziemia leżała przez długi czas odłogiem, samo zaś gospodarstwo było zastawione. Żył z sąsiadami w ciągłej kłótni i praktykował terror poprzez swoich „motarzyńskich żołnierzy". Wraz z jego śmiercią w 1624 r. oraz po wkroczeniu wojsk Wallensteina na Pomorze w czasie wojny 30-letniej wieś popadła w ruinę. W 1717 r. właścicielami wsi byli: starosta Johann Adolph von Zitzewitz, Georg Gneomar von Zitzewitz i Claus von Zitzewitz. Do 1830 r. Motarzyno było w rękach Fredricha von Zitzewitz (syn budowniczego pałacu). W 1850 r. dobra przejął syn Fredricha – Fredrich Karl. W 1868 r. zbudował on we wsi przestronny pałac w otoczeniu pięknego parku i powiększył swój majątek przez zakup kolejnych wsi. W 1883 r. Fredrich Karl zmarł a jego majątek odziedziczył jego syn, również Friedrich-Karl. Jego wnuk również Fredrich-Karl (można się pogubić :)) był ostatnim dziedzicem w Motarzynie.

Pałac motarzyński ma wiele cech klasycystycznych: w rzucie, zaakcentowaniu osi i wyeksponowaniu elewacji frontowej. Obiekt został wymurowany z cegły na planie prostokąta z dwiema wieżyczkami i wysuniętym portykiem na osi, dachem krytym blachą ocynkowaną. W latach 80-tych XX w. pałac został wyremontowany, w holu wejściowym zrekonstruowano kominek, stiuki i malowidła ścienne. Później obiekt uległ częściowem spaleniu i był ponownie odbudowywany. Użytkownikami byli ojcowie franciszkanie, którzy prowadzili tu szkołę i działania proekologiczne. Obecnie pałac jest wystawiony na sprzedaż.

• Karl-Heinz Pagel: Der Landkreis Stolp in Pommern. Lübeck 1989.
• Alicja Świetlicka, Elżbieta Wisławska, Słownik Historyczny Miast i Wsi Województwa Słupskiego, Słupsk 1998.
• E. Wiązowski, Pałac w Motarzynie, Głos Pomorza, Nr 53 (12902), 4 marca 1994.
• M. Mazur, H. Soja, Ziemia Słupska - dzieje i kultura: objaśnienia do mapy etnograficzno-historycznej powiatu słupskiego, Słupsk 2003.
• Zbigniew Talewski, Historia i osobliwości niektórych wsi z terenu gminy Dębnica Kaszubska [w:] Naji Gochë : regionalny magazyn społeczno-kulturalny, nr 2, Borowy Młyn 2009.
• Rejestr zabytków nieruchomych, stan na 01-09-2016.

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia:

• wizytacja terenowa 02.05.2017 r.
• Michał Piotrowski, 2020 r. (udostępniono za zgodą autora).
• Stare pocztówki udostępnił Karl Friedrich Schwirz