Pałac w Krzyni

Krzynia była niegdyś majątkiem leśnym i była podzielona na dwa majątki szlacheckie Gross Krien (Krzynka) i Klein Krien (Krzynia). Krzynia była dawnym lennem rodu von Zitzewitz i należała w XVIII wieku do Johanna Ludwiga von Liebermanna. Z kolei Krzynka była dawnym lennem rodu von Puttkamer i w późniejszym czasie również została zakupiona przez Libermanna. Jakob Georg von Zitzewitz wraz ze swoim bratem odkupili oba majątki od Libermanna. W 1752 roku syn Jacoba Kaspar Heinrich von Zitzewitz odziedziczył majątek. Zapoczątkował on wygasłą już dziś gałąź Domaradzką. Kaspar zmarł w 1803 roku pozostawiając majątek swojemu synowi Heinrichowi.

W ramach spadku w 1834 roku Krzynka i Krzynia przeszły w posiadanie Wilhelma von Zitzewitz z rodu Zezenow. Zapoczątkował on gałąź Borzecińską. Wilhelm w Krzyni zbudował swoją nową rezydencję. Została ona zaprojektowana przez znanych berlińskich architektów Koblauch i Wex. Dokładne plany pałacu znajdują się obecnie w Muzeum Architektury na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie. Wilhelm zmarł w 1892 roku. Jego drugi syn Guenther przejął majątek początkowo jako dzierżawca, a w 1883 roku nabył go na własność. Niektóre źródła podają, iż w 1878 roku Guenther wybudował w Krzyni pałac. Nie udało się jednak odnaleźć informacji czy był to rozbudowany obiekt powstały w 1870 roku czy zupełnie nowy. Guenther stworzył również obejmujący do dziś około 11 hektarów park majątkowy. W 1900 roku majątek na skutek podziału przeszedł na własność Wilhelma von Zitzewitz z Borzęcina. Po jego śmierci w 1927 roku majątkiem zarządzała jego żona Henriette.

Po 1945 roku majątek został upaństwowiony i przeobrażony w PGR Skarszów, Gospodarstwo Krzynia. Sam pałac służył początkowo pracownikom jako budynek mieszkalny, a następnie został przeobrażony w dom myśliwski. W połowie lat osiemdziesiątych podczas wykonywania prac remontowych budynek zajął się ogniem i uległ całkowitemu spaleniu. W 2002 roku majątek przejęli początkowo jako dzierżawcy bracia Andrzej i Igor Morzyccy wraz z ojcem Radosławem. Obecnie poszukują inwestorów, którzy zechcieliby odbudować pałac.

• Karl-Heinz Pagel: Der Landkreis Stolp in Pommern. Zeugnisse seiner deutschen Vergangenheit. Lübeck 1989.
• Alicja Świetlicka, Elżbieta Wisławska, Słownik Historyczny Miast i Wsi Województwa Słupskiego, Słupsk 1998.
• Ortsbeschreibung Bornzin - Schloss-Entwurf der Architekten Knoblauch & Wex (Stolper Heimatkreis e.V.)
• Rejestr zabytków nieruchomych, stan na 15-02-2018.

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska