Dolnośląskie Dwory i Pałace

Na terenie województwa dolnośląskiego wskazano na 706 zabytków zagrożonych, a wpisanych do rejestru zabytków do września 2008 r. (713 po aktualizacji w listopadzie 2016 r.). W tej grupie za najbardziej cenne należy uznać założenia rezydencjonalne o rozbudowanym programie przestrzennym (uznany za Pomnik Historii zespół w Bobrowie oraz pozostałe posiadające wartości ponadregionalne zespoły w: Bożkowie, Chocianowie, Brzezince Oleśnickiej, Gorzanowie, Goszczu, Luboradzu, Piotrkowicach, Roztoce, Ścinawce Górnej-Sarnach).

Wśród zabytków uznanych za zagrożone największą grupę tworzą rezydencje – 206 obiektów (29,18% z przyjętego w tabeli zasobu 706 zabytków zagrożonych w województwie), następnie związane często z rezydencjami budynki folwarczne – 142 obiekty (20,11% zagrożonych, a 17,53% grupy według funkcji pierwotnej).

Warto zwrócić uwagę na stan rezydencji w powiecie kłodzkim, gdzie aż 25 zabytków tej grupy zostało uznanych za zagrożone. Przy tym problemem jest nie tyle ich liczba, co wartość artystyczna i związane z tym skomplikowanie kosztownych prac zabezpieczających i konserwatorskich. Poza przyczynami historycznymi (zmiana granic, wysiedlenia i przesiedlenia) i społeczno- -ekonomicznymi (zerwanie tradycji kulturowej, wprowadzenie gospodarki socjalistycznej, następnie jej likwidacja, która nie była połączona ze stworzeniem skutecznych mechanizmów zabezpieczenia budowli zabytkowych przed zniszczeniem) trudno wskazać na inne powody zróżnicowania obecnego stanu zachowania rezydencji.

Fragmenty tekstu pochodzą z Raportu o stanie zachowania zabytków nieruchomych w województwie dolnośląskim. Zabytki wpisane do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C), wyd. Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2017.