Pałac Modła

Modła to duża wieś położona we wschodniej części gminy Gromadka, w powiecie bolesławieckim. Przed II wojną światową była znaczącą miejscowością w okolicy. Co ciekawe, znajdowały się tu aż trzy stacje kolejowe. Po raz pierwszy została wymieniona w oficjalnym dokumencie w 1381 roku. Od początku swoich dziejów był to majątek rycerski, który należał przez wieki do Hertelna von Bussewoya (do 1381), rodziny von Landskron (do 1475), von Bibran (do 1829), Block-Bibran (do 1864) oraz do rodu Rittbergów (do 1945).
Miejscowość swój rozkwit zawdzięcza rodzinie Bibranów. Pierwszym znanym właścicielem był Martin, a potem Mikołaj i Georg. Po jego śmierci w 1564 roku majątek przejął Mikołaj von Bibran, m.in. budowniczy zamków w Modłej i Trzebieniu oraz kościoła w Modłej, założyciel ewangelickiej szkoły. Kolejnym właścicielem od 1614 roku był Henryk, najbardziej znany przedstawiciel rodu. W 1624 roku otrzymał tytuł barona. Był radcą cesarskiego dworu i pułkownikiem wojska, radcą Ferdynanda III i podkomorzym króla Władysława IV Wazy.

Po śmierci Henryka w 1642 roku majątek w 1659 roku podzielono na pięciu braci i Modła znalazła się w posiadaniu Fryderyka (do 1708 roku). Po jego śmierci dobra przeszły na Fryderyka Henryka, w 1733 roku na jego syna o takich samych imionach, a w 1787 roku na Dawida Henryka. W 1828 roku linia von Bibran z Modłej wygasła i część majątku przeszła w posiadanie rodów von Block i Rittberg. Pierwszą siedzibą szlachecką we wsi był dwór Mikołaja Bibrana, który został wzniesiony w latach 1564-1567. W 1769 roku został powiększony przez barona Dawida Henryka von Bibran, który dobudował część po stronie północnej i południowej. W latach trzydziestych XIX wieku dobudowano skrzydło po stronie zachodniej. Wówczas właścicielką wsi była Fryderyka Henrieta von Block-Bibran (koligacje rodzinne), a gdy Modła stała się własnością Aurela von Rittberg, ten pomiędzy 1867 a 1869 rokiem przebudował ponownie pałac i zmodernizował wnętrza. Powstała duża rezydencja, która posiadała nawet cztery (!) kondygnacje, co stawiało ją w szeregu najokazalszych pałaców na Dolnym Śląsku. Największymi salami były sala balowa oraz sala jadalna, z której przechodziło się m.in. na taras. W pomieszczeniach wisiały obrazy Bibranów oraz przodków, w zbrojowni stały stare zbroje rycerskie, kusze, miecze, hakownice, hełmy, piki, broń myśliwska i ceremonialna. W szklanych gablotach, na meblach i ścianach znajdowało się wiele pięknych wyrobów ceramicznych i szklanych z Czech, miśnieńska porcelana. Gobeliny i dywany sprowadzano z dzisiejszych Czech i Niemiec. W rodzinnych zbiorach znalazły się pamiątki z Dalekiego Wschodu i Afryki. Powierzchnia użytkowa rezydencji wynosiła niemal 2000 m2!

No cóż, dziś pałacu nie ma. Mimo tego, że w 1959 roku jego stan był niemal bez zarzutu. Z planów zagospodarowania rezydencji zrezygnowano i zamiast pięknego, renesansowego zabytku mamy, jak to często spotykane na Śląsku, wolną przestrzeń i niewielkie ruiny.

Tekst: Marek Gaworski, Przewodnik po zamkach i pałacach województwa dolnośląskiego, Strzelce Opolskie 2020
Zdjęcia:

• Litografia Alexander Duncker (domena publiczna)
• Jerzy Dubiel, www.zamkilubuskie.pl (udostępniono za zgodą autora strony)