Twój koszyk jest pusty

Pałac w Janowicach

  • litografia Alexandra Dunckera pałac w Janowicach

    Litografia: Alexander Duncker

  • pałac w Janowicach

    Autor: Grzegorz Chowicki, 2019 r,

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo pomorskie, powiat lęborski, gmina Nowa Wieś Lęborska

Rodzaj obiektu:
Pałac
Stan zachowania:
Częściowo odrestaurowany
Zastosowanie:
biblioteka i mieszkania
Gminna ewidencja
zabytków:
dawny dwór, zespół folwarczny: wozownia, stajnia, stodoła

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią pałacu w Janowicach

Przeczytaj więcej informacji o pałacu w Janowicach. Poznaj jego historię, dowiedz się jak zmieniał się obiekt na przestrzeni lat i przeczytaj ciekawostki. Miłego czytania!

Historia

Janowice w średniowieczu były polską posiadłością szlachecką, które zgodnie z polskim prawem świadczyły daninę naturalną. O wsi wspomina się po raz pierwszy ok. 1335-1341 roku w nadaniu sąsiedniej wsi Redkowice. Dietrich von Altenburg wymienia w nim szlachcica Jaśka (Jesko) z Janowic.

1 stycznia 1354 roku Wielki Mistrz Zakonu Krzyżackiego Winrich von Kniprode nadał braciom Wirkosławowi i Jaśko (Joske, Jesko) von Janowicz (Jannewitz) Janowice na prawie magdeburskim. Od tej pory daniny naturalne zostały zastąpione czynszem pieniężnym.

W 1398 roku nastąpił podział na Janowice i Janowiczki. Stało się to za sprawą umowy kupna zawartej pomiędzy sądem ziemskim w Lęborku, w której występowali: Jaśko, Leonard i Mikołaj Swinich.

Najprawdopodobniej od nazwy wsi pochodzi nazwisko rodowe dawnych właścicieli (Janowic, Janowicz). Ich obecność potwierdzają listy lenne z lat 1493-1621. W 1523 roku wymienia się Pawła Janowicza i jego brata, w 1628 roku: Jerzego, Edwalda i Fryderyka Janowiczów.

W 1516 roku Claus von Jannewitz został ogłoszony przez księcia pomorskiego Bogusława X dziedzicem Janowic. W 1528 roku książęta Georg i Barnim potwierdzili pożyczkę dla kuzynów Paula i Clausa von Jannewitz. W 1544 roku książę Barnim podarował Marcusowi von Jannewitz wsie: duże i małe Janowice. Podczas przekazywania w lenno elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma w 1658 roku Janowice reprezentowane były przez: Krystiana, Henryka i Wawrzyńca Janowiczów. W 1658 roku właścicielem majątku byli Heinrich i Lorentz von Jannewitz. W rękach tego rodu Janowice pozostawały do około 1700 roku.

Kolejnym właścicielem wsi był marszałek polny Carl von Natzmer (od 1705 roku). W 1739 roku wybudował on jednokondygnacyjny, dwuskrzydłowy dwór. Natzmer nie doczekał się potomka dlatego musiał on sprzedać majątek. W 1776/77 roku właścicielem Janowic zostali bracia bądź kuzyni Teodor i Jan (Johann) Czapscy. W skład dóbr weszły Janowiczki, Krępkowice, Pogoroszewo i Rozgórze. W 1784 roku majątek przeszedł na własność synów Jana: Marcina, Augusta i Heinricha Aleksandra von Czapskich. W 1782 roku wieś przeszła w ręce gałęzi rodu Czapskich ze wschodu.

W 1799 roku właścicielem majątku został stary ród feudałów niemieckich von der Osten. Pierwszym właścicielem Janowic wywodzącym się z owego rodu był Jerzy Wilhelm von der Osten, który zmarł w 1811 roku. Po nim dobra przejęła jego żona, która zarządzała majątkiem do 1855 roku. Później jedynym spadkobiercom Janowic został Juliusz Ceraz (Julius Casar Adrian) von der Osten (1808-1878), który od 1831 roku zarządzał majątkiem. W 1860 roku podwyższył on istniejący dwór o jedną kondygnację oraz umieścił na obu frontowych ścianach trójkątne szczyty, które zostały wybudowane w klasycystycznym stylu. Po śmierci Juliusza dobra przejął jego najstarszy syn Wilhelm, a potem młodszy brat Wilhelma Leopold Juliusz Feliks. To on powiększył powierzchnię janowickiego parku do obszaru 100 mórg. Upiększył go o drzewostan oraz urządził wiele klombów kwiatowych i wybudował palmiarnię z wieżyczkami. Trawniki przecinały stawy oraz strumyki, ponad którymi wznosiły się niewielkie białe mosty. Stanowiły one dojście do rodzinnego grobowca. 1 marca 1892 roku majątek uzyskał status majoratu, w skład którego wchodziły wsie: Darżkowo, Janowice, Janowiczki, Krępkowice, Pogoroszewo i Rozgórze. W 1893 roku Leopold do istniejącego majoratu dołączył majątki: Bukowina, Tawęcin, Leśnice i Radkowice. 23 marca 1897 roku cesarz Wilhelm II ustanowił tzw. fideikomis. Leopold zmarł w 1916 roky pozostawiając majątek swojemu synowi Erimarowi von der Osten. Był on kawalerzystą i dowódcą I Regimentu Huzarów. W 1917 roku zginął we wschodniej Galicji. W 1922 roku dobra przejął brat Eimara Rüdiger von der Osten. Ostatnim przedwojennym właścicielem dóbr był Graf von der Osten.

Po nacjonalizacji ziemie majątku janowickiego przejął Skarb Państwa. W 1946 roku został tu utworzony Zakład Rolny Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Pogoroszewie, który podlegał Wojewódzkiemu Zjednoczeniu PGR w Słupsku. Pomieszczenia pałacu w Janowicach zostały przekształcone a mieszkania pracownicze oraz biura. W 2013 roku rozpoczęto remont wschodniego skrzydła pałacu, z kolei w 2014 roku uporządkowano polanę parkową od strony elewacji ogrodowej.

Obecnie w pałacu znajdują się mieszkania oraz biblioteka.

Źródła wiedzy
  • Alicja Świetlicka, Elżbieta Wisławska, Słownik Historyczny Miast i Wsi Województwa Słupskiego, Słupsk 1998.
  • Urlich Dorow, Zapomniana przeszłość. Upadek pomorskich majątków rolnych na przykładzie powiatu lęborskiego, Pruszcz Gdański 2010.
  • Plan Odnowy Miejscowości Janowice na lata 2011-2018, Janowice 2011.
  • Zbigniew Sobisz, Ewa Szmyt, Zespół dworsko-parkowy w Janowicach (pradolina Łeby-Redy) [w:]
  • Słupskie Prace Biologiczne 11, 2014.
  • Piotr Skurzyński i Radosław Kamiński, Dziedzictwo kulturowe Północnych Kaszub.

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcia: 

  • Alexander Duncker, Wiejskie dwory, pałace i rezydencje szlachty pruskiej, wraz z rodziną królewską, rezydencjami letnimi, ogrodami przypałacowymi, artystycznie wykonane, z kolorowymi ilustracjami i tekstem w okresie 1857-1883 [dostęp: www.digital.zlb.de], Jannewitz
  • Grzegorz Chowicki, 2019 r.
 

Ciekawe informacje od Internautów:

Pałac w którym mieszkał słynny marszałek Mackensen. Ożenił się on po raz drugi z Leonią von Osten. Widziałem w Internecie stare zdjęcia jak przyjechał do Lęborka i Janowic, gdzie uroczyście witała go kompania wojska i miejscowi notable. Na wniosek mieszkańców gminę wiejską nazwano meckensowo a marszałek ufundował kościół pamięci gdzie do dziś znajdują się niezniszczone witraże z wojennymi elementami, nie zniszczone przez ruskich. Dla pasjonatów, to szukać tego kościoła, jest blisko Janowic i warto go zobaczyć. Pałac ktoś kupił ale jest zamknięty na cztery spusty, obok piękna stajnia która rozsypuje się z każdym rokiem. Stawik który był z przodu zarósł, park obok zdziczał. W sumie nie był mocno zniszczony w czasie wojny, von Osten uciekł, obrońców ruskie zaszli na łąkach od drugiej strony i wytłukli, byli to dziadki z Volksturmu. Kiedyś przy pałacu była palmiarnia, mieszkał ogrodnik który wszystko pielęgnował [...].

Obok pałacu była kaplica grzebalna, do lat 70 tych gdzie walały się różne resztki trumienne wraz z budową i rozbudową bazy transportowej miejscowego PGR to wszystko zostało zasypane. Ponoć pałac był połączony z kaplicą podziemną galerią, tak jeszcze opowiadali starzy mieszkańcy wioski, wśród nich chyba było dwóch pamiętających czasy grafa. Świadkowie już nie żyją, poumierali w latach 90 tych. A tak dla ciekawostki to Mackensen miał kilka posiadłości na Pomorzu. Jego żona Leonia von Ostent była od niego młodsza o 22 lata więc pewnie nie chciała siedzieć na miejscu i lubiła podróżować. Więc mieszkali również w Tarnowie, obok Szczecina gdzie swoją posiadłość oddał marszałek na dom wychowawczy dla młodzieży, odwiedził go tam sam Hitler. Później jak wkraczali Rosjanie marszałek uciekał wraz z rodziną ale długo już z racji wieku nie pożył. Dla ciekawskich widziałem fotkę jego grobu, obok pochowane są jego obie żony, jak to zrobili mimo zamieszania powojennego tego nie wiem, ale musiał je bardzo kochać. Gdzie umarł stary Von Osten, tego nie wiem. Aha dla ciekawskich, to inna gałąź rodu Von Osten miała pałac w Płotach, to stary zamek. Von Ostenowie to stary pomorski ród, wiele można się o nich dowiedzieć z książki Czerwone Gryfy. Czas samotności, Bogusław i Anna Jagiellonka. Nie pamiętam autorki, to było czytane 30 lat temu, ale polecam.

Aha w czasie budowania budynków dla pracowników PGR w Janowicach, ponoć koparka trafiła i rozbiła kilka skrzyń ze zastawą stołową, ale wtedy nikogo to nie interesowalo. W pałacu jest piękny hol, sala balowa winda aby podawać posiłki na piętro, przepastne piwnice, oczywiście to bez ozdób, wszystko było dostosowanie dla pracowników PGR, gdyż była tam kuchnia, przedszkole, klub z salą TV, sala na potańcówki, mieszkania dla pracowników. Teraz jak pisałem jest zamknięte a pałacu pilnuje ktoś z wioski, jak włącza się alarm to przybiega.

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.