Pałac Lubomirskich w Warszawie

Pałac Lubomirskich znajduje się na Placu Żelaznej Bramy w Warszawie. Powstał na początku XVIII wieku. W 1712 roku Radziwiłłowie kupili tereny w podwarszawskim miasteczku Wielopole, gdzie zbudowali barokową rezydencję z siedmioosiową fasadą. W 1790 roku Aleksander Lubomirski nabył pałac i przekształcił go w stylu klasycystycznym według projektu Jakuba Hempla. Dodano wtedy imponującą kolumnadę oraz rozbudowano pałac, aby nadać mu symetryczną formę.

Rozalia Lubomirska z Chodkiewiczów, żona Aleksandra, rzadko przebywała w pałacu, skupiając się na podróżach po Europie. Mimo to, w latach 90. XVIII wieku była związana z tą rezydencją. Rozalia, znana ze swojej urody i wpływowych znajomości, tragicznie zakończyła życie w czasie rewolucji francuskiej, jako jedyna Polka zgilotynowana w 1794 roku.

Po śmierci Aleksandra i Rozalii, ich córka Rozalia Rzewuska sprzedała pałac generałowi Izydorowi Krasińskiemu w 1816 roku. Później, w XIX wieku, posiadłość przechodziła z rąk do rąk – m.in. była własnością rządu Królestwa Polskiego, a następnie finansisty Abrahama Simona Cohena. W 1928 roku Wacław Moszkowski przekształcił budynek w kamienicę czynszową, nadbudowując jedno piętro.

W 1939 roku pałac został uszkodzony podczas bombardowań w czasie obrony Warszawy. W latach 1947–1950 budynek odbudowano według projektu Tadeusza Żurowskiego, nawiązując do pierwotnego klasycystycznego projektu Hempla. Niezwykłym wydarzeniem w historii tego miejsca był jego obrót o 78 stopni w 1970 roku, co miało na celu zamknięcie perspektywy Osi Saskiej oraz zasłonięcie Hali Gwardii.

Obecnie w pałacu mieszczą się Business Centre Club, Centrum Prasowe Pałac Lubomirskich oraz Uczelnia Warszawska im. Marii Skłodowskiej-Curie.

• Pamiątki starej Warszawy zebrane na wystawie urządzonej staraniem T.O.N.Z.P. w maju i czerwcu 1911 roku, Warszawa 1911
• Przewodnik po Warszawie, Warszawa 1925
• http://www.warszawska.info
• https://srodmiescie.um.warszawa.pl
• https://zabytek.pl

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcie: Warszawa Sąsiedzka, 2022 r. (udostępniono na grupie Dwory i Pałace Polski)