Dwór w Niepoczołowicach

Nazwa wsi pochodzi od imienia Niepoczoł. Niemiecka nazwa to Wahlendorf.

Wieś była zamieszkała już w czasach prehistorycznych, o czym świadczą wykopaliska z epoki brązu sprzed trzech tysięcy lat. Jedna z popielnic z grobu skrzynkowego odkrytego w Niepoczołowicach stanowi ozdobę ekspozycji w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku.

Niepoczołowice od średniowiecza były siedzibą drobnej szlachty kaszubskiej w krzyżackim prokuratorstwie mirachowskim. W 1368 roku wieś nabyli od wdowy po Pietraszu Cettli, krewni jej męża: Niepoczał, Michał, Piotr, Marcin i Mikołaj. Prawdopodobnie byli oni członkami licznej rodziny szlacheckiej Niepoczołowskich, którzy posługiwali się przydomkami: Bronk, Domarus, Golijan, Kos, Niemirowicz, Pela, Piersza, Pirch i Witek. Transakcję nabycia majątku poświadczył komtur gdański Konrad Zollner.

W XV wieku Niepoczołowice były wsią rycerską lokowaną na prawie polskim. W drugiej połowie XVI wieku wieś miała trzech właścicieli: Pclów, Borski i Niemirowicz. W aktach sądu puckiego z lat 1580-1620 wymieniono Hansa Kronkiego z Niepitzolowitz koło Strzepcza.

Według taryfy z 1648 roku właściciele majątku od 6 włók folwarku i tylu samu włók ogrodów płacili 7 florenów i 18 groszy. Lewiński zaś posiadał 1,25 włóki folwarku i płacił 1 floren i 7,5 grosza.

Dnia 27 września 1772 roku tutejsi panowie Jakub Wittke, Joachim i Michał Żelewscy złożyli na zamku w Malborku przysięgę homagialną, czyli hołd poddańczy nowemu panu tych ziem królowy Prus Fryderykowi Wielkiemu. Odmowa groziła konfiskatą majątku.

W 1773 roku Niepoczołowice były majątkiem szlacheckim w obwodzie mirachowskich w posiadaniu czterech panków. Należała do nich ewangelicka rodzina Bronk. Z tego rodu wymieniany jest Johann Jakob von Bronki, który ożenił się z Eleonore z domu von Sarbski. 

W 1789 roku wieś była nadal majątkiem szlacheckim w rękach czterech właścicieli.

W 1813 roku Niepoczołowice należały do podpułkownika von Zelewskiego. W 1854 roku majątek kupił porucznik von Hackwitz, a następnie rotmistrz von Dittmar. Od 1853 roku właścicielami byli Hirsch Senger z Chojnic i Gottliebshon ze Szczecina. W 1860 roku do majątku należała wieś Grünline (Zielona Linia). W 1870 roku właścicielami byli spadkobiercy Hottliebshona. W 1872 roku nowym właścicielem został dotychczasowy dzierżawca Thiede. Później majątek został podzielony na małe części, a w 1873 roku przemianowany na Wahlendorf.

O samym dworze nie zachowały się żadne informacje.

Pierwszym właścicielem części Niepoczołowic z tego rodu był Michał von Żelewski (ok. 1700-1785). Posiadał on również część wsi Milwino i Zakrzewo. Ożenił się z Anną Zofią von Pirch. Małżeństwo doczekało się syna Franciszka (ok. 1735-1788), który odziedziczył i powiększył majątek w Niepoczołowicach. Franciszek poślubił Ewę von Kętrzyńską. Mieli oni syna Andrzeja Klemensa von Żelewskiego (ur. 1778 roku), który został właścicielem części Niepoczołowic oraz Zakrzewa. Andrzej ożenił się z Konkordią Wilhelminą Henriettą von Grubba. Ich najstarszy syn Otto August Ludwik Rudolf von Zelewski (1820-1878) był dziadkiem generała SS Ericha von dem Bacha-Zelewskiego. W 1855 roku w rzymskokatolickim kościele parafialnym w Strzepczu Otto poślubił Antoninę Fryderykę z domu von Żelewską. Ich syn Otto Jan von Żelewski (1859-1911) w 1890 roku poślubił Elżbietę Ewelinę Szymańską. Miał z nią trzy córki oraz trzech synów, w tym Ericha Juliusa Eberharda von Zelewskiego. Rodzina Ottoa Jana była mocno zubożała. Znany nazista von dem Bach-Zelewski uważał, że pochodzi z warstwy junkrów pruskich, niemieckiej arystokracji. Jest to oczywiście legenda, którą sam rozpowszechniał von dem Bach-Zelewski, który 28 listopada 1940 uzyskał zgodę na oficjalną zmianę nazwiska na: von dem Bach.

• Józef Belgrau, Strzepcz dzieje wsi i parafii, Pelplin 2013
• Wejherowskie Widnokręgi, 1993, kwiecień, Nr 15 (104)
• Reinhard von Flanss; Hans von Brauneck, Versuch einer Geschichte: der auf Sulitz in Westpreussen ansässig gewesenen Familie von Brauneck mit bes. Berücks. der verschwägerten, seit 1895 erloschenen Familie von Füldner und der nichtverwandten Familie von Bronk, Berlin 1906
• Karola Ciesielska; Irena Janosz-Biskupowa, Księga komturstwa gdańskiego; Liber commendariae gedanensis, Warszawa 1985
• Przemysław Pragert, Herby rodów kaszubskich: Bronk [w:] Pomerania : miesięcznik regionalny, 2003, nr 6
• Franz Schulzt, Dzieje powiatu wejherowskiego i puckiego, Gdańsk-Puck-Wejherowo 2011

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska