Twój koszyk jest pusty
Liczba produktów w koszku: 0.
Lokalizacja: województwo pomorskie, powiat sztumski, gmina Stary Targ
Rodzaj obiektu: | Dwór |
Stan zachowania: | Ruiny |
Do rejestru wpisany: | ogród przydworski |
Numer rejestru: | 876 |
Numer dawnego rejestru: | 13/77 |
Data wpisu: | 10 Gru, 1977 |
Organ wpisujący | Wojewódzki Konserwator Zabytków w Elblągu |
Przeczytaj więcej informacji o dworze w Tropach Sztumskich. Poznaj jego historię. Miłego czytania!
Gmina Stary Targ położona jest w południowo-wschodnim rejonie województwa pomorskiego, w powiecie sztumskim i sąsiaduje z następującymi gminami wiejskimi: Stare Pole, Mikołajki Pomorskie, Malbork oraz gminą miejsko-wiejską: Sztum, Dzierzgoń. Powierzchnia terenu gminy wynosi ponad 14 tysięcy hektarów. Przez obszar gminy Stary Targ przebiegają droga wojewódzka nr 517 relacji Sztum-Tropy Sztumskie oraz nr 515 relacji Malbork -Dzierzgoń – Susz; magistralna linia kolejowa relacji Gdańsk Główny - Warszawa Wschodnia, nieczynna linia kolejowa Malbork – Małdyty. Pod względem fizycznogeograficznym obszar gminy Stary Targ należy do podprowincji Pobrzeża Południowobałtyckiego, północny fragment do makroregionu Pobrzeża Gdańskiego i mezoregionu Żuławy Wiślane, południowy natomiast do makroregionu i mezoregionu Pojezierza Iławskiego. Stary Targ położony jest na terenie historycznych Prus, w krainie zwanej Pomezanią.
Miejscowość Tropy Sztumskie leży 3,7 km na północ od Starego Targu, przy skrzyżowaniu drogi wojewódzkiej nr 515 z drogą wojewódzką nr 517. Wieś jest siedzibą sołectwa Tropy Sztumskie, w którego skład wchodzi również miejscowość Brzozówka. Za czasów pruskich, na terenie wsi znajdował się warowny gród. W 1267 roku najechało na niego pruskie plemię Pogezan, które ustąpiło tuż po zjawieniu się odsieczy krzyżackiej. Miejscowość powstała jako osada folwarczna, złożona z dworu, parku, budynków gospodarczych i inwentarskich oraz niewielkiego zespołu zabudowy mieszkalnej i gospodarczej. Przechodząc przez resztki dawnej bramy od razu rzuca się w oczy budynek dawnej gorzelni z charakterystycznym, ceglanym kominem. Wybudowany został w typowej dla pomorskiej zabudowy gospodarczej konwencji, czyli przy użyciu czerwonej cegły ceramicznej i kamienia granitowego. Gorzelnie pojawiły się w majątkach dworskich na skutek wprowadzenia w XVIII wieku ziemniaków do produkcji spirytusu. Gwałtowny rozwój gorzelnictwa nastąpił w XIX wieku dzięki zastosowaniu ulepszonej aparatury destylacyjnej i urządzeń do parowania surowców skrobiowych oraz poznaniu lepszego procesu fermentacyjnego. W 1905 roku powstała nawet Krajowa Szkoła Gorzelnictwa. Wielu właścicieli ziemskich wprowadziło handel spirytusem i zaczęło tak jak w Tropach budować gorzelnie w swoich majątkach. Był tylko jeden minus tego interesu. Tani trunek produkowany w gorzelniach szybko stawał się problemem wobec rosnącego na wsiach alkoholizmu.
Budynek gorzelni w Tropach zachował się w dobrym stanie i częściowo pełni dziś funkcję mieszkalną. Pozostałe zabudowania gospodarcze są w ruinie lub nie istnieją. Sam dwór zatracił już walory architektoniczne i pełni funkcję domu wielorodzinnego. Prędzej zamieszkiwali go właściciele ziemscy. Wcześniej w Tropach istniały dwa folwarki – chełmiński i emfiteutyczny. Chełmiński w posiadaniu rodziny Hutten-Czapskich obejmował dwie włóki sołeckie i trzy karczemne. Drugi folwark w 1682 roku był w rękach Jacka Bąkowskiego. W 1748 roku na prawie emfiteutycznym otrzymał go miecznik ziemi pruskiej Tomasz Grąbczewski, który w tym czasie posiadał również majątek chełmiński. W II połowie XIX wieku dobrami zarządzał Gustav Päsler.Od 1904 roku majątek należał do Donimirskich z Bukowa, od 1934 roku do Paula Thimm i w 1945 roku ostatnim właścicielem był August Hartel z Trankwic.
Obecnie zachowały się resztki parku dworskiego ze starodrzewem. Do rejestru zabytków został wpisany jedynie ogród przydworski, nie dwór.
Tekst: Piotr Podlewski, korekta: Patrycja Grygoruk, zdjęcia: . (udostępniono za zgodą autora).
Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509
Kontakt z redakcją: