Dwór Żabno

Żabno wzmiankowane było już w 1344 r. jako dobra rycerskie w komturstwie tucholskim. Wtedy komtur tucholski Konrad Vullekop nadał Żabno wiernemu Konradowi i jego prawowitym spadkobiercom.

Od 1570 r. właścicielami wsi była rodzina Żabińskich (bracia Urban, Krzysztof i Rafał), a w XVIII w. wraz z Lewalt-Jezierskimi i Prądzyńskim. W 1767 r. trzy udziały braci Żabińskich kupił Krzysztof Łukowicz. W 1774 r. zakupił on również czwarty udział Żabińskich, a w 1787 r. 3 udziały od Lewal-Jezierskich. Po jego śmierci dobra odziedziczył jego bratanek – Józef Łukowicz z Czerska. W 1816 r. wykupił on udział od Prądzyńskiego i stał się pełnoprawnym właścicielem majątku. W 1822 r. Żabno zostało zlicytowane . Nabył je wtedy Oberamtmann Schmidt. Żabno musiało zostać wystawione na licytację ze względu na bratową Józefa Łukowicza. Otóż wystąpiła ona o areszt i licytację dóbr dla spełnienia warunków zapisanego jej na dożywocie Żabna. Kolejnym właścicielem był Gustaw Raschke. Wybudował on w 1859 r. dwór w Żabnie. W 1890 r. pomimo niemieckiej akcji kolonizacyjnej, która utrudniała wykup ziemi przez Polaków, Żabno wróciło w polskie ręce. Kupił je Walenty Rożek z Czyczyków. Krótko potem dobra odziedziczył jego syn – Józef Rożek.

W latach 1928-1936 w majątku trwała parcelacja części gruntów dóbr Żabno. Stało się tak, ponieważ majątek nie przynosił znacznych dochodów. Ostatni właściciel Józef Rożek zginął w czasie II wojny światowej. Jego żona – Zofia, nie mogła po 1945 r. powrócić do Żabna. Na mocy ustawy nacjonalizacyjnej 152 ha lasów, należące do Różków, zostały upaństwowione. Pozostałe grunty zostały rozparcelowane na 26 okolicznych chłopów. W 1953 r. w Żabnie powstała spółdzielnia produkcyjna. Później właścicielem dworu był Franciszek Urbaniak. Obecnie obiekt jest opuszczony.

• Iwona Jastrzębska-Puzowska, Karta Biała, 1994, www.zabytek.pl
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XIV

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia:

• Michał Piotrowski, 2020 r.