Dwór w Wierzchocinie

W latach 1486-1608 Wierzchocino (niem. Virchenzin) należało do rodziny von Tessen. Kiedy w 1608 roku jako ostatni z rodu zmarł rycerz Schwantes von Tessen, majątek został przekazany księżnej Erdmut przez księcia Filipa II. Po jej śmierci w 1623 roku, jej siostra Anna stała się dziedziczną właścicielką majątku Wierzchocino oraz hodowli owiec w Rębowie (niem. Rambow) zgodnie z aktem darowizny księcia Bogislawa XIV z dnia 20 maja 1624 roku i potwierdzonym przez cesarza Ferdynanda II w Pradze w dniu 12 maja 1628 roku. W 1625 roku majątek stał się częścią zespołu dóbr smołdzińskich. Syn Anny, książę Ernst Bogislaw odziedziczył majątek. Z upoważnienia elektora Fryderyka Wilhelma odstąpił je swojemu prawowitemu synowi Ernstowi von Croyengreif. Gdy Ernst von Croyengreif zmarł 7 lutego 1684 roku w Królewcu, wieś wraz z całą siedzibą Smołdzino (niem. Schmolsin) przypadła elektorowi brandenburskiemu.

Do wsi Wierzchocino należał majątek / folwark Rębowo (niem. Rambow) obejmujący około 431 mórg ziemi z dwoma dymami. On również podlegał pod domenę smołdzińską. Według Briiggemanna około 1784 roku posiadał on tylko dwa kominki. Usługi wymagane przez pana dworu były wykonywane przez pięciu rolników z Siecia (niem. Zietzen) oraz czterech rolników i jednego kosyniera z Witkowa (niem. Vietkow). Folwark Rębowo w latach 1820-30 należał do Johanny von Osten z domu von Breitenbert z Wielkich Janowic (niem. Groß Jannewitz). Posiadała go wraz z majątkiem Siecie (niem. Zietzen) jako folwark. Rębowo zostało sprzedane w 1831 roku za pośrednictwem von Jurtczenki z Żelkowa, siedemnastu chłopom z Wierzchocina za siedem tysięcy osiemset talarów.

Folwark Wierzchocino (zwany Amtsvorwerk Virchenzin) w 1820 roku kupił posiadacz ziemski Gustke. W 1834 roku majątek odziedziczył Heinrich Gustke, a następnie Ferdinand Gustke. Po uwłaszczeniu chłopów wspólne z folwarkiem pastwiska były powodem konfliktów. W 1839 roku rozdzielono pastwiska między chłopami, a majątkiem. Wspólne pozostały jedynie torfowiska. W dniu 1 października 1898 roku majątek stał się własnością Izby Sądowej w Charlottenburgu.

Dwór znajdujący się w Wierzchocinie prawdopodobnie nie jest związany z folwarkiem Wierzchocino i Rębowo, ale z urzędem leśniczego królewskiego. Na co wskazują relacje mieszkańców wsi. Został zbudowany w połowie XIX wieku.

• Henryk Soja, Karta Biała, 1982-83, www.zabytek.pl
• Karl-Heinz Pagel: Der Landkreis Stolp in Pommern. Lübeck 1989
• Leopold von Ledebur, Adelslexicon der Preussischen Monarchie. T. 3 (T-Z)

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia:

• Edward Wojtowicz, Karta Biała, 1982-83, www.zabytek.pl