Najstarszy dokument, w którym występuje nazwa wsi pochodzi z 1305 roku. Pierwszym odnotowanym właścicielem Borzysławic był w 1480 roku Krzysztof Pelka, a w 1533 roku Wacław Pelka. W posiadaniu rodziny wieś pozostała do 1558 roku, kiedy to majątek zakupił hrabia Otto von Zedlitz. W czerwcu 1642 roku ówczesna właścicielka wsi – Helena von Badewitz (od 1639 r.) – zwróciła się z prośbą o zwolnienie jej majątku z czynszu wyższego sądu. Niestety, z powodu trwającej wojny trzydziestoletniej, wniosek został odrzucony. Sytuacja ta pogłębiła jeszcze bardziej zły stan finansów i wieś podupadała. Kolejnym znanym właścicielem wsi był starosta powiatowy Jan Krzysztof Ohm-Januschowski (w 1685 roku). Po I wojnie śląskiej, w 1742 roku Borzysławice stały się własnością rodziny Larischów. W 1772 roku miejscowe dobra w postaci wiana Heleny Benigny von Larisch zostały własnością barona Gerharda Alexandra von Saß – komendanta twierdzy w Brzegu i Koźlu. Człowiek ten, którego pomysły zadziwiły wszystkich, urodził się 12 października 1718 roku w Kurlandii. Należał do znanej na wybrzeżu bałtyckim szlachty. Jego rodzicami byli kapitan Gerhard i Małgorza ta – z domu von Plater. Po zakończeniu nauki wstąpił do wojska, gdzie piął się po szczeblach kariery. W czasie bitwy pod Małujowicami został dwukrotnie ciężko ranny od kul z muszkietu i kartacza. W latach 80. XVIII w., po zakończeniu służby wojskowej, nie osiadł na laurach i rozpoczął prace w Borzysławicach. Po nim majątek przejął syn Wilhelm Heinrich. Kolejnym właścicielem wsi był Johann Traugott von Lossow, który dobra otrzymał w wianie Margarety Heleny, siostry Wilhelma. Władał nimi do 1816 roku. Saß, mając wielkie ambicje, najpierw podniósł Borzysławice do rangi osiedla. Wybudował nowe domy. Z Czech i Moraw sprowadził m.in. kupców i tkaczy, a także przedstawicieli innych zawodów. W 1787 roku wieś uzyskała status małego miasteczka! Powstały bramy miejskie. Do dziś zachowała się brama zwana Zamkową (Berlińską) z 1790 roku. Została ona wzniesiona pięć lat po pierwszej, nie zachowanej do dziś, zwanej Bramą Żabią. Na południowy wschód od dworu znajdowało się mauzoleum Saßów zbudowane w 1790 roku w stylu klasycystycznym. Właścicielowi ciągle jednak było mało. Dla podniesienia rangi miejscowości starał się o zmianę nazwy Borzysławice na Mały Berlin (Klein Berlin). Tu barona spotkała niemiła niespodzianka, gdyż władzy nie spodobał się ten pomysł. W latach 1779-88 powstała nowa siedziba pomyslowego von Saßa. Do jej budowy wykorzystano stojący w tym miejscu budynek dawnego dworu. Po czasach uprzedniej świetności rozpoczęły się kruche lata. Majątek często zmieniał właścicieli. W 1926 roku przeszedł na własność niemieckiego państwa, od którego wynajmował go von Waldenburg. Nazwisko poprzedniego właściciela na długo zapadło w pamięć rządzących, gdyż w czasach nazistowskich Niemiec wieś przemianowano na Saßstädt, czyli Miasto Saßa. Po II wojnie światowej w majątku utworzono PGR, a potem Stację Hodowli Roślin. Dwór wykorzystywano jako pomieszczenia dla biur. Jakiś czas temu zabytek był własnością prywatną. Od wielu lat jest ponownie przeznaczony na sprzedaż.

Tekst: Marek Gaworski, Zamki i pałace województwa opolskiego, Strzelce Opolskie 2023
Zdjęcia: Marek Gaworski