Dwór w Krynicach

Wieś Krynice położona jest na przedpolu Roztocza Środkowego i ma stary rodowód sięgający czasów średniowiecza. Miejscowość wzmiankowana była w 1435 r. jako włość Adama Łabuńskiego. Do końca XV w. należała do Łabuńskich. Pod koniec XV w. lub na początku XVI w. Krynice wchodzące w skład włości Łabuńskich uzyskali w spadku Oleśniccy. W 1581 r. w Krynicach istniał zbór kalwiński, jednak jego żywot był krótki. Być może został zlikwidowany, kiedy w 1603 r., na krótko, wieś za długi przeszła do Jana Zamoyskiego. Prawdopodobnie w 1614 r. krótko należała do Krzysztofa Tomińskiego. W tym czasie w Krynicach istniał drewniany dwór. W 1627 r. majątek odzyskali Oleśniccy. W I połowie XVII w. Krynice stały się własnością Stanisława Firleja, kasztelana lubelskiego, dziedzica całej włości łabuńskiej. Pod koniec XVII w. majątek przeszedł w ręce Głogowskich.

Prawdopodobnie to oni wybudowali tu dwór barokowy i założyli ozdobne ogrody. W II połowie XVIII w. właścicielem Krynic został Roman Kossowski, a następnie Zarębscy. W 1802 r. Józef Zarębski sprzedał wieś swojemu synowi Ignacemu. Prawdopodobnie wówczas wzniesiony został murowany dwór. W latach 20. XIX w. w pobliżu zespołu rezydencjalnego w Krynicach ulokowany był obszerny magazyn solny. Składał się on z trzech budynków tworzących tzw. podkowę. W 1839 r. majątek od spadkobierców Władysława Zarębskiego nabyli Stanisław i Ksawery Głogowscy. W 1846 r. jedynym właścicielem pozostał Stanisław Głogowski. Nowi właściciele przebudowali założenie parkowo-ogrodowe na rozległy park krajobrazowy i wznieśli zespół czworaków. W latach 70. XIX w. został zlikwidowany magazyn solny, którego główny budynek przejęła gmina i urządzono w nim areszt gminny. W rękach Głogowskich majątek pozostawał do 1899 r., kiedy to Onufry Głogowski sprzedał go Grzegorzowi Lipczyńskiemu i jego żonie Annie z Malinowskich. Zaraz po nabyciu Krynic Grzegorz Lipczyński przystąpił do odbudowy zrujnowanego majątku. Wyremontował dwór i zmienił założenie parkowe. Wówczas dokonano szeregu nowych nasadzeń brzóz, grabów, świerków i topoli białych, a także zatrudniono ogrodnika, który dbał utrzymanie całego parku. Majątek krynicki był własnością Lipczyńskich do 1944 r. Dwór po zniszczeniach drugiej wojny światowej ostatecznie rozebrano pod koniec lat 60. XX w.

• Andrzej Łuczyński, Grażyna Hołubowicz-Klitza, Rezydencje magnackie i dwory szlacheckie Lubelszczyzny, Cęść 4, powiaty: biłgorajdzki, hrubieszowski, janowski, tomaszowski, zamojski, Dęblin 2011.

Tekst i zdjęcia: Andrzej Łuczyński