Dwór w Dzierążni

Wieś Dzierążnia położona jest w obrębie Grzędy Sokalskiej w gminie Krynice. Najstarsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XV w. W 2 ćwierci XVI w. była własnością Dzierążyńskich, którzy w 1537 r. ufundowali drewniany kościół. W XVIII w. dziedzicem Dzierążni był Antom Węgliński - pisarz ziemi bełskiej, także fundator kościoła wybudowanego w latach 1769-1774. W 1789 r. jako dziedzic Dzierążni wymieniony jest Jan hrabia Zamoyski. Od Zamoyskiego Dzierążnia na wiele lat przeszła w ręce Debolich. Pierwszym z nich był Tomasz, chorąży Lubaczowski. Od niego dobra ziemskie nabył w 1794 r. jego brat Augustyn, który na mocy testamentu podzielił je między dzieci z drugiego małżeństwa z Józefą z Puzynów Deboli. Dziedzicem Dzierążni z przyległościami został najstarszy syn Ignacy. W tym czasie majątek uległ zadłużeniu i w drodze licytacji publiczej kupił go Michał Głogowski. Po zmarłym bezdzietnie Michale Głogowskim
w 1851 r. Dzierążnię odziedziczyli jego najbliżsi krewni, a już w 1856 r. na publicznej licytacji kupił je Marceli Rudnicki. Prawem naturalego spadku dobra te w 1861 r. odziedziczył jego syn Jan Ignacy Rudnicki. W 1913 r. Dzierążnię otrzymały jego dzieci Helena i Bogdan, którzy w tym samym roku sprzedali je Adamowi Michałowi Eugeniuszowi Makomaskiemu. Kolejnym właścicielem został Edmund Makomaski, syn Antomego. Po śmierci Edmunda Makomaskiego w 1938 r. Dzierążnię otrzymała w spadku Jego siostrzenica Konstancja Elżbieta Maria z Makomaskich Gumińska - żona Jana.

W 1944 r. dobra dzierążniowskie przejął Skarb Państwa. Majątek uległ parceli, a dwór i park przeszły na użytek szkoły. W 2006 r. dwór w Dzierążni znalazł prywatnego nabywcę. Park okalający dwór jest zadbany, a oficyna odbudowana. Jeszcze w 2010 r. w dworze prowadzona była agroturystyka. W 2018 r. dwór stanął w płomieniach. Spłonęła drewniana konstrukcja poddasza oraz więźba dachowa.

• Andrzej Łuczyński, Grażyna Hołubowicz-Klitza, Rezydencje magnackie i dwory szlacheckie Lubelszczyzny, Cęść 4, powiaty: biłgorajdzki, hrubieszowski, janowski, tomaszowski, zamojski, Dęblin 2011.

Tekst i zdjęcia: Andrzej Łuczyński