Dwór w Glitajnach

Wieś otrzymała przywilej lokacyjny w 1359 r. Pierwszym znanym właścicielem założonego tu majątku rycerskiego był von Kontz.

W wyniku wojny trzynastoletniej (1454-1466) wieś została doszczętnie zniszczona. Minęło wiele lat zanim się odbudowała, jednak nie na długo. Lata 1519-1521 przyniosły wojnę jeździecką, która spowodowała, iż wieś uzyskała miano „wüstes Dorf” – opustoszałej wsi. Zniszczony majątek w 1524 r. znalazł się w rękach Petera Sixta i Thewesa Melgdeina. Pozostali oni właścicielami do 1538 r.

W pierwszej połowie XVII w. jako właściciela wymienia się Rupcherta Hammera, który następnie przekazał Glitajny swojej córce. Ta z kolei sprzedała majątek Andreasowi von Knoblochowi. Pod koniec XVIII w. właścicielami była znana junkierska rodzina von Eulenburg. Byli oni w posiadaniu Glitajn do 1816 r. To im przypisuje się budowę dworu. W latach 1816-1834 dobra Glittehnen należał do rodziny von Negerlein. Oni z kolei sprzedali majątek rodzinie Goebel, która była w jego posiadaniu do 1855 r.

Z przekazów z 1889 r. wynika, iż majątek wraz z przynależącymi do niego folwarkami w Węgorytach i Witoszynie obejmował powierzchnię 583 ha. Należał wówczas do rodziny Rohrer.

W 1905 r. właścicielką była Hanna Haebler. Gospodarstwem zajmował się zarządca Paul Skrodzki. Prawdopodobnie jeszcze w tym samym roku majątek znalazł się w posiadaniu Bruno Vonberga. Po długoletnich sporach spadkowych, w 1919 r., przekazał on dobra swojej córce. Panna Vonberg wyszła za mąż za Georga Borrmanna, który figuruje jako właściciel majątku w księdze adresowej z 1922 r. Byli oni ostatnimi przedwojennymi właścicielami majątku.

Dwór pochodzi z I poł. XIX w. i wzniesiono go w stylu klasycystycznym. Został wybudowany na miejscu wcześniejszego dworu.

Obiekt założony na rzucie prostokąta z płytkim, dwukondygnacyjnym ryzalitem na osi elewacji frontowej, wieloboczną przybudówką w elewacji bocznej od wschodu i drewnianą, ażurową werandą od ogrodu, która się do dziś nie zachowała. Dwór jest jednokondygnacyjny z wysokim, częściowo mieszkalnym poddaszem. Przykryty został dachem dwuspadowym. Elewacje są zdobione bogatym detalem architektonicznym. Wnętrza w układzie dwutraktowym, w pomieszczeniach reprezentacyjnych sufity zdobione gipsowymi stiukami.

W 1945 r. dwór zajęli żołnierze radzieccy. Po zakończeniu II wojny światowej powstał tu PGR, w dworze mieściła się szkoła podstawowa. W latach 70. XX w. był już opuszczony. Nie przeprowadzano w nim niezbędnych remontów i zaczął popadać w ruinę. Od 2000 r. jest własnością prywatną.

• Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
• J. Derewońko-Milewicz, Karta Biała, 1999, www.zabytek.pl
• Informacje od Jacka Strużyńskiego

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia:

• Michał Piotrowski, Tajemnice Pomorza, 2023 r.