Twój koszyk jest pusty

Dwór w Orłowie Murowanym

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo lubelskie, powiat krasnostawski, gmina Izbica

Rodzaj obiektu:
Dwór
Stan zachowania:
Ruiny
Skład zespołu:
ruiny d. zamku wraz ze wzgórzem i czworobokiem wałów i fos
Numer rejestru:
A/1126

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią dworu w Orłowie Murowanym

Przeczytaj więcej informacji o dworze w Orłowie Murowanym. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

Orłów Murowany jest wsią leżącą w gminie Izbica nad rzeką Wolicą, wzmiankowaną w XIV wieku. Pierwszym znanym właścicielem Orłowa był Dymitr z Goraja. Z powstaniem osady Orłów wiąże się legenda. Około roku 1196 książę Mieszko wybrał się wraz z ciężarną wtedy małżonką na polowanie w tamtejsze lasy. Gdy jego małżonka zaniemogła przygotował obóz na szczycie, w miejscu gdzie obecnie stoi kościół. W pewnym momencie wszyscy zobaczyli olbrzymiego orła z łupem w dziobie, który stał na wysokim drzewie. Łup wypadł z dzioba orła a żona księcia przykucnęła i wydała na świat syna- Kazimierza. Na cześć tego wydarzenia Mieszko w tym miejscu postawił kaplicę wokół której powstała osada Orłów.

W 1419 r. wieś została nadana przez króla Władysława Jagiełłę Trojanowi Szy(e)rokiemu z Grąbca i Kisielewa w ziemi płockiej, w nagrodę jego zasług w wojnie z Krzyżakami. W 1440 roku wieś była własnością Piotra Trojana (Trojanowskiego) z Orłowa. W XVI stuleciu była własnością rodziny Trojanowskich, kolejno: w 1537 do Andrzeja stolnika chełmskiego, a w 1597 do Jana i Jakuba. W 1578 liczyła 11, 5 łana (193, 2 ha) gruntów uprawnych. W 1564 roku Orłów i Wola Orłowska należały do Andrzeja i Hieronima Trojanów i prawdopodobnie za ich rządów w drugiej połowie XVI wieku, zbudowano założenie obronne. Kolejnym właścicielem był Andrzej Średziński, a do 1649 roku Oktawian Samborzecki. Od 1649 roku do końca XVII wieku dobra orłowskie należały do Wacława Zamoyskiego. W latach 1669-1725 na zamku istniały dwa budynki murowane i drewniana zabudowa pomocnicza. Całość otoczona była fortyfikacjami bastionowymi, tworzącymi założenie w stylu palazzo in fortezza. W 1878 roku dobra w Orłowie należały do Hrabi Kajetana Kickiego. Który, po swojej śmierci swoje posiadłości w Sobieszynie i Orłowie Murowanym w testamencie zapisał Towarzystwu Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych wzbudzając tym niemałą sensację. Towarzystwo wyceniło majątek na 140,470 rs., po odtrąceniu pasywów na 130,550 rs. Powstało też szczegółowe opracowanie, które opisuje stan majątku: Orłów Murowany składał się z folwarku w Orłowie Murowanym i Kryniczki. Mierzył 80 mr. łąk, 114 mr. Pastwisk, 843 mr. lasu, 144 mr. zarośli i 73 mr. nieużytku.

Na przełomie XVII/XVIII wieku kolejni właściciele - Sorbiewscy przebudowali zamek, a fortalicję na wygodną rezydencję dworską. Było to zgodne z ogólną tendencją do odchodzenia w XVII wieku od średniowiecznego schematu łączącego funkcje mieszkalne i obronne. Jeszcze w XVIII wieku w rezydencji mieszkali kolejni właściciele: Orłowie, Jordanowie i Kowalkowscy. Zamek został zniszczony najprawdopodobniej przez Kozaków w czasie powstania Chmielnickiego, podczas jego wyprawy na Zamość. Kres rezydencji nastąpił wraz z pożarem w 1791 roku, a po rozbiórkach w XIX wieku pozostała tylko ruina budynku mieszkalnego. Ludność nazywała to miejsce „spalenisko" i „mury".

Z dworem wiążę się ciekawa historia. Do majątku w Orłowie murowanym Jan Stańko z osady Skierbieszów przyprowadził 60-ciu strajkujących robotników i od administratora majątku zarządził przygotowania dla nich kolacji. Strajk miał zmienić sposób traktowania robotników i podwyższyć ich zarobki. Pańko namawiał robotników by nie odpuszczali administracji. Wypatrywano też kogoś, kto skutecznie poprowadzi robotników. Do strajkujących przyłączył się Józef Chmielewski, który stróżował w majątku i uprzedzony o przyjeździe robotników miał objąć ich kierownictwem. Próbował przekonać robotników, że wedle ukazu carskiego, który czytał powinni zarabiać więcej. Następnego dnia gdy stanął przed administracja na czele strajkujących, zaczął wywijać pałką nad głową administratora, żądał polepszenia bytu robotników folwarcznych. Próbę uspokojenia podżeganego przez Chmielewskiego tłumu podjął wójt i miejscowy strażnik. Chmielewski podburzając przeciwko nim zebranych wołał: „Po co nam władza, wszyscy oni od najwyższego do najniższego popierają panów". Wójt i strażnik uciekli w obawie o pobicie przez tłum.

Obecny dwór, znajduje się w stanie nieczytelnej ruiny i położony jest na północnej krawędzi terasy Wolicy. Naturalne wyniesienie nadsypano, sztucznie formując prostokątne plateau o wymiarach ok. 90 x 40 m, które otoczone było fosą wypełnioną wodą. Założenie warowne będące siedzibą rycerską składało się z dwóch części: mieszkalno-obronnej i gospodarczej. Zamek właściwy zajmował południową część plateau o rzucie kwadratu (40 x 40 m). W tej części znajdują się relikty murów z kamienia i cegły, której użyto jako okładziny. Na narożnikach ściany południowej zlokalizowano dwa małe bastiony o prostokątnym narysie, między którymi znajduje się relikt muru, pochodzący z budynku o rzucie prostokątnym. Natomiast w narożniku południowo-zachodnim znajduje się fragmentarycznie zachowana niewielka kwadratowa kazamata. Teren gospodarczy o wymiarach 50 x 40 mi drewnianej zabudowie zajmował północną część ufortyfikowanego wzniesienia i oddzielony był od zamku właściwego tzw. suchą fosą. W narożach tej części znajdują się dwa wysunięte ryzality, będące pozostałością małych bastionów ziemnych o prostokątnym narysie, broniące wjazdu do zamku. Obecnie teren zamku jest własnością prywatną. Na części gospodarczej stoi dom mieszkalny, natomiast zamek właściwy nie jest ogrodzony.

Źródła wiedzy
  • Ryszard Bałabuch, Andrzej Łuczyński, Rezydencje magnackie i dwory szlacheckie Lubelszczyzny, cz. 3, powiaty: chełmski, krasnostawski, lubelski, świdnicki, Powiśle-Dęblin 2011.
  • Wiesław Bondyra, Słownik historyczny miejscowości województwa zamojskiego, Lublin – Zamość 1993.
  • Stanisław Krzykała, Organizatorzy i przywódcy strajków robotników rolnych na Lubelszczyźnie w 1905 r. [w:] Kamena. Miesięcznik społeczno-literacki, Rok XXII, Lublin Nr 10-12 (104-106).
  • Orłów Drewniany, Murowany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 589.Str. 589-590:

Tekst: Andrzej Łuczyński, korekta: Patrycja Grygoruk, zdjęcia: Włodzimierz Jacek Adamski, www.zamki.rotmanka.com, 2005 r. (udostępniono za zgodą autora).

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.