Twój koszyk jest pusty
Liczba produktów w koszku: 0.
Lokalizacja: województwo lubelskie, powiat chełmski, gmina Dorohusk
Rodzaj obiektu: | Pałac |
Stan zachowania: | Odrestaurowany |
Zastosowanie: | Gminny Ośrodek Kultury i Turystyki w Dorohusku oraz Gminna Biblioteka Publiczna w Dorohusku |
Skład zespołu: | pałac Suchodolskich – w gran.
otaczającego terenu, pozostałość
parku, dwa nagrobki rodziny
Suchodolskich, rzeźba św.
Barbary, resztki murów i piwnic
po dwóch oficynach |
Numer rejestru: | A/573 |
Data wpisu: | 22 Lis, 1995 |
Przeczytaj więcej informacji o pałacu w Dorohusku. Poznaj jego historię. Miłego czytania!
Znajdowane w okolicy Dorohuska ślady osadnictwa świadczą o tym, że człowiek pojawił się na tych terenach w okresie neolitu. We wczesnym średniowieczu, przy przeprawie przez Bug, na szlaku z Mazowsza na Ruś powstała otwarta osada. Prawdopodobnie istniejący opodal gród obronny strzegł tej przeprawy i należał do ciągnącego się zespołu Grodów Czerwieńskich, które w 1018 r. przyłączył do Polski Bolesław Chrobry. W 1031 r. Jarosław Mądry odzyskał je dla Rusi. Po rozpadzie Księstwa Włodzimierskiego ziemie te weszły w skład Księstwa Halicko-Włodzimierskiego.
W tamtych czasach miejscowość nosiła nazwę Drohiczyn i nazwa ta używana była jeszcze w XIX w. Miejscowe przekazy wiążą Dorohusk z postacią księcia halicko-włodzimierskiego Daniela Romanowicza. W 1240 r., uchodząc przed tatarskim zagrożeniem, wraz ze swoim dworem przeniósł się z Halicza nad Dniestrem do grodu Czerwień. Kiedy ogród także został zniszczony przez Tatarów, przeniósł się do Chełma. Jednak Chełm i okolice także szybko zostały spustoszone przez Tatarów. Wówczas stolicę przeniesiono na pewien czas do Drohiczyna (Dorohuska) nad Bugiem.
Historycy i krajoznawcy pisząc o tych wydarzeniach mają najczęściej na myśli dzisiejszy Drohiczyn położony nad Bugiem na Podlasiu. W tamtych czasach istniał również inny gród nad Bugiem o tej samej nazwie. Dzisiejszy Drohiczyn, położony na terenach pogranicznych stale zagrożonych najazdami Jaćwingów, nie był najlepszym miejscem na lokowanie nowej stolicy. Dlatego prawdopodobne jest, że Daniel wraz z dworem znalazł schronienie w bliżej położonym grodzie Drohiczyn, w pobliżu dzisiejszego Dorohuska. Z tego okresu pochodzi pierwsza wzmianka o Dorohusku (Drohiczynie). W 1246 r. książę Daniel Romanowicz przyjmował w nim obcych posłów. W 1253 r. do siedziby Daniela Romanowicza przybył legat papieski Opizon, który dokonał koronacji Daniela na pierwszego i jedynego w historii króla Rusi. Ziemie te odzyskał dopiero Kazimierz Wielki, przyłączając do Polski księstwo chehnsko-bełskie. Za panowania Ludwika Węgierskiego na krótko opanowali je Litwini. Po jego odzyskaniu, król obsadzał tamtejsze ziemie starostami węgierskimi. Obszar dawnych Grodów Czerwieńskich praktycznie został oderwany od Polski i podporządkowany administracji węgierskiej. W 1387 r., za panowania królowej Jadwigi, rycerstwo polskie usunęło stąd Węgrów i na stałe przywróciło te tereny Polsce. Od tego czasu zaczęto używać nazwy ziemia chełmska.
W XV w. Dorohuska (takiej nazwy również używano) wraz z pobliską Wólką Okopską i Świerżami otrzymał z rąk królewskich Wołczek Rokutowicz. Po nim właścicielami Dorohuska zostali Spinkowie, a następnie Orzechowscy, którzy zbudowali tam dwór obronny. W 1550 r. urodził się w nim znany arianin - Paweł Orzechowski. W 1680 r. Dorohusko przeszło w ręce rodziny Gołuchowskich, a w XVIII w. stało się własnością rodziny Suchodolskich. Michał Maurycy Suchodolski założył w pobliżu wsi osadę miejską, której w 1750 r. król August III Sas nadał prawa miejskie.
W 1752 r. na wysokim brzegu Bugu, na miejscu dawnego dworu obronnego Orzechowskich, wznieśli okazały pałac otoczony parkiem. Miejscowa tradycja głosi, że w tym miejscu był zbór ariański, do którego dobudowano pałac, a ośmioboczny salon z kamienia jest właśnie tym zborem. W 1792 r., w czasie wojny w obronie Konstytucji 3 maja, major Krasicki, dowodzący oddziałami polskimi rozlokowanymi w rejonie Dorohuska, ustawił tu baterię artylerii. W wyniku wymiany ognia artyleryjskiego doszło do spalenia osady i zabudowań dworskich.
W 1831 r., w czasie powstania listopadowego, przez Bug pod Dorohuskiem przeprawił się oddział jazdy polskiej pod dowództwem pułkownika Karola Różyckiego, po czym zaatakował obóz wojsk rosyjskich pod Uchaniami.
W działaniach tych brał udział porucznik Michał Czajkowski - słynny w późniejszych czasach Sadyk Pasza. Podczas powstania styczniowego, zdążający w kierunku Rudy, przechodził przez Dorohusk oddział Mikołaja Nieczaja. Po powstaniu styczniowym Dorohusk, podobnie jak w wielu innych miasteczkach, utracił prawa miejskie. Uwłaszczenie chłopów spowodowało trudności w gospodarstwach dworskich. W latach 1868-1869 hrabia Teodor Suchodolski przekazał część swoich gruntów na zasadzie czynszu wieczystego kolonistom niemieckim. W latach późniejszych zostały one wykupione przez Niemców na własność. Przybysze wykazywali pewną wrogość w stosunku do miejscowej ludności i nie asymilowali się z nią, zakładali własne szkoły i stworzyli własną gminę luterańską.
W 1890 r. Suchodolscy sprzedali majątek Edwardowi Chrzanowskiemu. W latach 1905-1907 niepokoje społeczne nawiedziły okolice Dorohuska. Po wybuchu I wojny światowej front przesunął się w kierunku wschodnim i w 1915 r. Dorohusk znalazł się pod okupacją austriacką. Podczas wojny polsko-bolszewickiej został zniszczony pałac. Chrzanowski sprzedał majątek, którego część została wkrótce rozparcelowana, a część kupili książęta Druccy-Lubeccy. Jednak pałac został odbudowany i odrestaurowany dopiero w latach 50. XX w.
Po zniszczeniach dokonanych w czasie działań wojennych w 1920 r. pałacowe oficyny rozebrano w 1926 r. Po zakończeniu się II wojny światowej pałac użytkowany był jako szkoła. Budowlę odnowiono w latach 80. i 90. XX w. i przekazano w użytkowanie placówkom kultury.
Tekst: Andrzej Łuczyński, korekta: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcia: udostępnione przez GOKiT Dorohusk oraz zdjęcia z drona: Grzegorz Chowicki, 2017 r.
Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509
Kontakt z redakcją: