Pałac myśliwski w Budzistowie

Na terenie Budzistowa istniał od VII w. gród i osada słowiańska, której mieszkańcy zajmowali się rybołówstwem, warzelnictwem soli i handlem. Wieś nosiła wtedy nazwę Kołobrzeg, a jej znaczenie strategiczne i gospodarcze musiało być ważne. A to za sprawą Bolesława Chrobrego, który założył tu w 1000 r. biskupstwo, które zostało zlikwidowane w 1025 r. przez najazd króla niemieckiego Henryka III. Gród został jednak odzyskany w 1103 i 1107 r. przez Bolesława Krzywoustego. Stał się wówczas grodem kasztelańskim, który od 1205 podlegał książętom szczecińskim i dymińskim. Z 1248 r. pochodzi nadanie księcia Barnima I dla biskupów kamieńskich. W 1225 r. założyli oni miasto Kołobrzeg w nowym miejscu, które było wysunięte bardziej na północ, bliżej ujścia Parsęty do Bałtyku.

W Budzistowie znajduje się również wczesnogotycki kościół mariacki, pochodzący z 1284 r. Jest to najstarszy kościół na terenie dorzecza Parsęty i całego Pomorza Środkowego.

W Budzistowie znajdują się dwa pałace.

Pałac również powstał ok. 1870 r. jako myśliwski dla rodziny Maegen (Maager, von Munckow?). Został wzniesiony w stylu neorenesansowym, murowany z cegły, na planie prostokąta, parterowy, nakryty dachem mansardowym z lukarnami i dwupiętrowym pseudoryzalitem na osi od frontu, który jest zwieńczony belwederem z ozdobną kartą, ozdobiony na osi herbowym tondem. Pole herbu należące do rodu Maagerów zdobi sztukaterskie godło z 3 sylwetkami chartów. Elewacja pałacu jest bogato zdobiona. Narożniki akcentują boniowane lizeny, a okna ozdabiają rustykowane obramienia. Wnętrze piętrowe dwutraktowe, uległo przebudowie.

W okresie wojny pałac pełnił funkcję lazaretu. Po zakończeniu II wojny światowej obiekt przejął Skarb Państwa. Od 1949 r. był własnością Kombinatu Państwowych Gospodarstw Rolnych w Budzistowie. W 1992 r. obiekt przeszedł na własność prywatną.

• Józef Pilch, Stanisław Kowalski, Leksykon zabytków architektury Pomorza Zachdoniego i ziemi lubuskiej, Warszawa 2012.
• Andrzej Świrko, Marta Świrko, Pałace, dwory i zamki w dorzeczu Parsęty, dostęp online
• Marek Łuczak, Pałac Budzistowo, dostęp online
• Krzysztof Ląkocy, Jacek Orłowski, Karta biała, 1999 r., www.zabytek.pl

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska, zdjęcie: Robert Rydlewski, 2017 r., grupa na Facebooku Dwory i Pałace Polski