Pałac Smuszewo

Wzmianki o Smuszewie pojawiają się w źródłach historycznych już przed 1434 r.

W latach 1577-1599 majątek składał się z 2 części: Janowej i Łukaszowej (Smoszewskich).

W 1775 r. jako właściciela wymienia się Jana Broniewskiego.

Ok. 1793 r. Smuszewo należało do Władysława Binkowskiego. To on w latach 1870-1880 wybudował dwór i założył wokół niego park. Obiekt został usytuowany na niewielkim wzniesieniu. Budynek jest dwukondygnacyjny, z ozdobnym gankiem, przykryty mansardowym dachem.

W 1906 r. nowym właścicielem majątku został hrabia Stanisław Breza-Goraja, a po nim w 1914 r. Roman Kossobudzki. Po zakończeniu I wojny światowej dwór kupił Edward Donimirski, który rozbudował go w latach 20. XX w. Zmodernizował również park. Powstał dwukondygnacyjny, murowany i prawie w całości podpiwniczony pałac. W rozczłonkowanej bryle można wyróżnić trzy części: zachodnią z trzykondygnacyjną wieżą, środkową z zaakcentowanym wejściem oraz wschodnią. Parter budynku był boniowany, a zarówno piętro, jak i wieża zwieńczone zostały ozdobnym gzymsem.

Po zakończeniu II wojny światowej majątek przejął Skarb Państwa Polskiego, ówczesny Wojewódzki Urząd Ziemski w Poznaniu. Zarządzany był przez Urząd Gminy Damasławek.

W 1968 r. wyodrębniono z majątku park oraz grunty rolne, które otrzymał PGR Niemczyn. W pałacu zamieszkali lokatorzy. Po 1989 r. zaczęli oni systematycznie opuszczać pałac. Ostatecznie obiekt padł łupem okolicznych wandali.

Gmina Damasławek na początku XXI w. sprzedała zabytek prywatnemu inwestorowi. W 2012 r. pałac ponownie zmienił właściciela.

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom X
• Smuszewo, PRACA NAUKOWA FINANSOWANA ZE ŚRODKÓW NA NAUKĘ W LATACH 2008-2009 JAKO PROJEKT BADAWCZY, Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa
• Joanna Bogajewska-Danek, Zabytkowy park wokół pałacu w Smuszewie – problemy i szanse rewaloryzacyjne, Czasopismo Techniczne. Architektura, 5-A/2015, Kraków
• Karol Guttmejer, Karta Biała, 1978

Opracowanie: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia:

• Michał Piotrowski, 2022 
• Karol Guttmejer, Karta Biała, 1978