Pałac w Będlewie

XIX wiek zapatrzony w średniowiecze starał się jego formy dostosowywać do nowych realiów. Wieże, wykusze, krenelaże, sterczyny – prócz funkcji dekoracyjnej – zostają wykorzystane na klatki schodowe, pokoje mieszkalne, balustrady i kominy. Tym samym pierwowzór, jakim był gotycki zamek, zostaje przekształcony w wygodną rezydencję XIX-wiecznego ziemianina, bankowca, potentata przemysłowego. Najlepszym tego przykładem jest zbudowana w 1866 roku dla Bolesława Potockiego rezydencja w Będlewie, która, choć posiada wiele średniowiecznych form, jest bardziej wygodnym pałacem aniżeli obronnym zamkiem. Ładny neogotycki pałac jest harmonijnym konglomeratem mniejszych i większych brył – wież, przybudówek, ryzalitów. Jego piętrowa część środkowa została podkreślona murowanym arkadowym gankiem mieszczącym główne wejście do pałacu. Skomplikowany układ wnętrz oraz bardzo bogata ich dekoracja to wzory czerpane z angielskiego neogotyku.

Park w Będlewie znany był swego czasu z rzadkich okazów drzew. Niegdyś powszechnie zwiedzany, zaprojektowany przez berlińskiego ogrodnika Rotera.

Będlewo było własnością rodu Łodziów, którego gałąź posiadająca Będlewo przyjęła z czasem nazwisko Będlewskich. Później należało do Malechowskich herbu Habdank, a w XVII wieku do Grodzickich. W 1694 roku nabyte zostało przez burgrabiego poznańskiego Przecława Potockiego. W końcu XIX wieku z dóbr Potockich z Będlewa powstała ordynacja. Bolesław Potocki z Będlewa, dla którego wybudowany został pałac, udziałowiec słynnego banku Kwilecki, Potocki i S-ka, za swe zasługi dla wiary i Kościoła otrzymał od papieża Leona XIII dziedziczny tytuł hrabiowski. Aktywny społecznie na wielu polach ofiarował też plac w Poznaniu pod Teatr Polski, zwany stąd Teatrem w Ogrodzie Potockiego. W roku 1912 ordynatem na Będlewie był hr. Józef Potocki.

W 1926 roku właścicielką Będlewa była Helena Miączyńska, w roku 1939 Elżbieta Ledóchowska. Dobra będlewskie wraz z folwarkami liczyły w 1926 roku 2731 hektarów.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie w Wielkopolsce, Poznań 2002.
Zdjęcie: Piotr Libicki