Pałac w Antoninie

Zamek myśliwski wzniesiony w latach 1822-1824 dla Namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego księcia Antoniego Radziwiłła (1775-1833) i jego żony Luizy Hohenzollern (1770-1836) z pruskiej rodziny panującej, bratanicy Fryderyka Wielkiego, przez bardzo znanego i popularnego w Wielkopolsce berlińskiego architekta Karola Fryderyka Schinkla, twórcę między innymi zamku w Kórniku i pałacu w Kwilczu. Jedyna na tak dużą skalę w Wielkopolsce czterokondygnacyjna budowla drewniana wzniesiona została na planie krzyża greckiego: korpus główny przypomina ośmioboczną wieżę, do której boków dobudowano cztery nieco niższe skrzydła. Całe wnętrze korpusu głównego zajmuje wielka trzykondygnacyjna sala nakryta ozdobnym stropem wspartym na jednym filarze. W jednym ze skrzydeł klatka schodowa wiodąca na balkony znajdujące się na pierwszej i drugiej kondygnacji wielkiej sali, a prowadzące do pokojów mieszkalnych w bocznych skrzydłach.

Antonin był niewielką osadą bez większej przeszłości, a świetność uzyskał dopiero dzięki temu, że – jak pisze dziewiętnastowieczny autor – „Książę Namiestnik (…) raz do roku przybywał w porze do myślistwa zdatnej w te strony (…), a nie mając stosownego dla siebie tamże pomieszkania, wedle planu biegłego berlińskiego architekta Schinkla stworzył sobie i potomkom śród lasów dogodną i wspaniałą siedzibę. Obok domu stanęła kaplica, gdzie złożone są zwłoki założycieli” (Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich). Tyle relacji sprzed ponad wieku. Dodajmy, że złożono tam także zwłoki córki księcia Elizy Radziwiłłówny, zmarłej w roku 1834 w wieku 31 lat, której odwzajemniona miłość do pruskiego następcy tronu księcia Wilhelma, późniejszego niemieckiego cesarza Wilhelma I, poruszała nie tylko sentymenty współczesnych, ale także była przedmiotem przetargów politycznych. Ojciec księcia Wilhelma król pruski Fryderyk Wilhelm III był życzliwy małżeństwu, ale pruskie sfery polityczne nie dopuściły do niego. Cesarz do końca życia miał na swym biurku wizerunek księżniczki Elizy Radziwiłłówny. Antoni Radziwiłł, fundator zamku, ordynat nieświeski, ołycki, przygodzicki, był nie tylko politykiem zaangażowanym żywo w sprawy polskie, ale także uznanym kompozytorem i melomanem. W Antoninie przyjmował w latach 1826 i 1829 młodego Chopina. Jednym z ordynatów przygodzickich i właścicieli Antonina był książę Ferdynand Radziwiłł (1834-1926), poseł do parlamentu Rzeszy, członek pruskiej Izby Panów, poseł do Sejmu Ustawodawczego w 1919 roku i pierwszy prezydent w latach 1921-1926 odnowionego po pierwszej wojnie Związku Polskich Kawalerów Maltańskich.

W roku 1939 Antonin jako folwark należący do liczącej 15195 hektarów ordynacji przygodzickiej był własnością ówczesnego ordynata przygodzickiego księcia Michała Radziwiłła (1870-1955) i liczył w 1926 roku 150 hektarów.

Obiekt dostępny – restauracja i hotel.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie w Wielkopolsce, Poznań 2002.
Zdjęcie: Piotr Libicki