Pałac w Czerwonej Wsi

Skomplikowana bryła tego obszernego dworu jest wynikiem dwóch etapów jego powstawania. Najpierw – około 1845 roku – według projektów wspólnych właściciela Stanisława Chłapowskiego i architekta Karola Würtemberga wzniesiony został pierwotny budynek. Na początku XX wieku znacznie go rozbudowano. Powstałej rezydencji nadano cechy neorenesansowe. Würtemberg, jak niemal wszyscy architekci XIX wieku, operował dowolnie stylami. Jest autorem projektu „zamkowego” neogotyckiego pałacu w Śliwnikach, zawierającego klasycyzujące elementy w fasadzie głównej, współpracownikiem Stülera przy budowie neogotyckiego „tudorowskiego” pałacu w Jarocinie, zapewne autorem pałacu w Nowej Wsi koło Kaźmierza, także utrzymanego w stylu neogotyku angielskiego. Ta wielka wiedza o historii stylów i charakterystyczny dla epok schyłkowych brak stylu własnego – co powodował brak wiary w moralną siłę własnych przekonań – obrodziły w sztuce XIX-wiecznej Europy licznymi dziełami, których jedyną wspólną cechą był brak autentyzmu.

Czerwona Wieś jest wzmiankowana w dokumentach co najmniej od 1237 roku pod nazwą Czerwony Kościół, używaną do końca XVI wieku. Od roku 1744 aż do drugiej wojny światowej własność Chłapowskich. Z Czerwonej Wsi pochodzili m.in. dwaj znani bracia Chłapowscy, synowie fundatora dworu: Franciszek Chłapowski (1845-1923), lekarz, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, jedna z najpopularniejszych postaci Poznania przełomu XIX i XX wieku, oraz Józef Chłapowski (1852-1915), działacz społeczny, od 1901 roku patron – po Maksymilianie Jackowskim – Kółek Włościańskich, do których ogromnego rozwoju walnie się przyczynił. Ostatni właściciel Czerwonej Wsi, Henryk Chłapowski (ur. 1903), kawaler maltański, został zamordowany przez Niemców w Warszawie w 1944 roku. Z Chłapowskich z Czerwonej Wsi wywodził się Roman Chłapowski (ur. 1906), kawaler maltański, który zginął w Warszawie w 1939 roku.

W roku 1939 właścicielem Czerwonej Wsi był Henryk Chłapowski. Majątek w 1926 roku liczył 1277 hektarów.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie w Wielkopolsce, Poznań 2002.
Zdjęcie: Piotr Libicki, lata 90-te XX w.