Pałac w Czeluścinie

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1256 roku z dokumentu, w którym wymienieni są pierwsi właściciele wsi: Racibor, Stefan i Janik Wincesławice. Później Czeluścin wzmiankowany był w 1395 r. Początkowo osada należała do arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, a później stanowiła własność rycerską.

W XVI w. majątek należał do Siedleckich. W 1560 r. Stanisław Siedlecki zapisał swój majątek swoim córkom: Agnieszce, Ludmile, Jadwidze, Annie, Sabinie i Katarzynie. W skład majątków wchodził również Czeluścin.

W 1631 r. Władysław Rogaliński, syn Jana Rogalińskiego zapłacił swojemu ojcu dług w wysokości 10 tys. złp. jako dopłatę do wsi Czeluścin.

W latach 1768-1779 dziedzicem wsi był Hilary Umiński herbu Cholewa. W 1803 i 1813 r. jako właściciela wymienia się Antoniego Onfurego Cezarego Umińskiego, syna Hilarego Umińskiego. W 1821 r. właścicielem Czeluścina był jego brat, generał WP, Jan Nepomucen Umiński. Za udział w Powstaniu Listopadowym rząd pruski skonfiskował jego majątek. Czeluścin uległ wówczas częściowej parcelacji pomiędzy kolonistami niemieckimi. W tym samym roku jako właściciel majątku wymieniany jest również Stanisław Umiński, generał brygady, nie będący w czynnej służbie.

Około 1840 r. Czeluścin stanowił własność Stablewskich. W 1868 r. dobra szlacheckie Czeluścin sprzedał Władysław Stablewski za sumę 170 tys. tal.

W 1881 r. właścicielem wsi był Dzierżykraj (Henryk) Morawski (niektóre źródła podają jako właściciela Niemca Karla Albrechta). W 1884 r. majątek należał do Samsona Wollera ze Smolnic. Na początku XX w. cały majątek stał się własnością Komisji Kolonizacyjnej i został rozparcelowany. Ok. 1904 r. właścicielem resztówki został rolnik Schwerdt, a w 1908 r. rodzina Bredemeyer.

W niektórych źródłach w 1939 r. ponownie wymienia się jako właściciela Karla Albrechta.

Po zakończeniu II wojny światowej utworzono Rolniczy Kombinat Spółdzielczy w Skoraszewicach.

Pałac w części piętrowy, w części parterowy, z delikatnie zarysowanym ryzalitem, niewysoką wieżą zwieńczoną loggią i gankiem poprzedzającym wejście, nakryty dachem dwuspadowym, wzniesiony w latach osiemdziesiątych XIX wieku. Charakterystyczna wieża oraz oszczędna klasycyzująca dekoracja nawiązują do włoskich willi doby renesansu.

Obiekt dostępny tylko z zewnątrz.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie w Wielkopolsce, Poznań 2002.
Korekta: Nina Herzberg-Zielezińska, na podstawie:

• Ewa Piesiewicz, Karta Biała, 2000, www.zabytek.pl
• Tadeusz Talarczyk, Karta Biała, 1987, www.zabytek.pl
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom I
• Wojciech Józef Skowroński, Rody szlacheckie w Wielkopolsce w XVI-XIX w.
• Teki Dworzaczka, Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX wieku, Platforma Cyfrowa Biblioteki Kórnickiej

Zdjęcie: Piotr Libicki