Niedokończony pałac w Sambrodzie

Wieś wzmiankowana była po raz pierwszy jako pruska osada w 1250 r. Później pojawiła się w dokumentach z 1319 r. Pierwsi polscy osadnicy pojawili się tu w 1466 r.

Pod koniec XVIII w. dobra w Sambrodzie wraz z Leśnicą weszły w skład majątku rodu Domhardt (właściciele Dobrocina).

„Pałac” w Sambrodzie był budowany w latach 1739-41 przez hrabiego Friedricha Ludwiga zu Dohna-Schlodien (1694 – 1749). Obiekt jednak nie został pałacem. Jedno jego skrzydło zostało przeznaczone na kościół ewangelicki (obecnie kościół katolicki pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa). Drugie skrzydło zostało budynkiem parafialnym, a obecnie pełni funkcję budynku mieszkalnego, wielorodzinnego.

Z rodziną mieszkającą niegdyś w pałacu jest związana tragiczna historia. Opisała ją w swoim reportażu Aleksandra Dobies. Jej rodzina przybyła do Sambrodu w 1947 r. Przez ponad 70 lat zamieszkiwali poniemiecką szkołę. W tamtym czasie pałac stał pusty, a kościół był zamknięty. Okoliczna ludność szabrowała pałac (oficynę pałacową), zabierali drzwi, okna z ramami, które wstawiali u siebie.

W pałacu w bestialski sposób została zabita rodzina – matka (Helena) z dziećmi. Zostali oni porąbani siekierą. Mąż zabitej kobiety (Janek) wyjechał w tym czasie, jak wielu innych robotników, za pracą. Zamieszkał on u słomianej wdowy (Ireny) z małym dzieckiem. Zakochali się w sobie. W sambrodzkim pałacu czekała jednak w dalszym ciągu Helena, z synem i dwiema córkami. Irena wiedziała, że Janek ma żonę, ponieważ postanowił do niej wrócić, po zakończonej pracy. Irena nie mogła się jednak pogodzić z odejściem ukochanego i postanowiła za nim wyruszyć. Zamieszkała w pobliżu, zaprzyjaźniła się nawet z Heleną! Pewnej nocy, gdy wszyscy zasnęli, Irena poszła po siekierę. Helenę trafiła w głowę i szyję. Zabiła również dziewczynki. Tylko małego chłopca udało się uratować.

Irena po popełnieniu zbrodni dokonała samobójstwa.

• www.encyklopedia.warmia.mazury.pl
• Aleksandra Dobies, Do wsi przyszła śmierć. Miłość, zdrada i zbrodnia, opowieść o wysiedleniach, www.oko.press, 2023

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia:

• Michał Piotrowski, Tajemnice Pomorza, 2022 r.
• www.bildarchiv-ostpreussen.de