Twój koszyk jest pusty

Dwór w Watkowicach Małych

dwór Watkowice Małe

Autor: Jerzy Grygiel,1977, Karta Biała, www.zabytek.pl

wieża dworska w Watkowicach Małych

Autor: Michał Piotrowski, 2020 r.

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo pomorskie, powiat kwidzyński, gmina Ryjewo

Rodzaj obiektu:
Dwór
Zespół:
dworsko-parkowy
Stan zachowania:
Ruiny
Skład zespołu:
zespół dworsko-parkowy wraz z domem zarządcy i ogrodzeniem
Numer rejestru:
1016
Numer dawnego rejestru:
64/82
Data wpisu:
9 Lis, 1982
Organ wpisujący:
Wojewódzki Konserwator Zabytków w Elblągu

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią dworu w Watkowicach Małych

Przeczytaj więcej informacji o dworze w Watkowicach Małych. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

Nazwa Watkowice pojawia się w 1236 roku. Mistrz krajowy Zakonu Krzyżackiego Hermann von Balk nadał w tym roku ziemię rycerzowi Dytrichowi von Dypenow za zasługi dla Zakonu podczas zajmowania ziem pruskich. Majątek w następnych stuleciach został podzielony i tak powstały Watkowice Małe oraz Wielkie. Watkowice Małe na początku XV wieku otrzymali wolni Prusowie o imionach Petsche, Clauwes, Dywil, Bartke, Dytherich i Syntke. W 1404 roku otrzymał tutaj nadania Steffen z rejonu Sztumu. Nie jest on wymieniony wśród sześciu wolnych Prusów, ponieważ służył przez rok na Gotlandii. Od roku 1394 Gotlandia była główną siedzibą bałtyckich piratów tzw. Barci Witalijskich. Cztery lata później wyspę przejęli Krzyżacy przepędzając z niej piratów. Gotlandia pozostała w rękach zakonników do 1409 roku, kiedy to sprzedali ją Szwecji koncentrując siły i finanse na wojnę z Polską i Litwą. W 1405 roku sąsiadem Steffena w Watkowicach Wielkich został Andris von Wadekwicz który również służył Zakonowi na Gotlandii. W kartach lokalnej historii istnieje epizod z piratami. W dokumentach historycznych jako dziedzica Watkowic Małych wymienia się Karola Findeisen. W 1507 roku majątek liczący już 9 włók zakupił starosta sztumski Niclis Spoth. W 1521 r. majątek nabył Michał Grunwald. Lustracja z 1570 r. wskazuje jako właścicieli majątku Sebastyana i Kaliksta Polaszkowskich. Pod koniec XVI w. w posiadaniu Goławskich. W czasie niemieckiej okupacja Watkowice Małe należały do majora v. Klinggraefa (Klinggräff). W 1858 r. właścicielem był Jul. Schlemmer. Wśród innych właścicieli majątku warto wymienić rodzinę Szembek, generała Kanden-Trzcińskiego oraz Donimirskich.

Dwór został wybudowany w 1694 r., a przebudowany w XIX w. W 1910 r. dobudowano wieżę.

Okolica ma także kilka miejsc związanych z kulturą ludową. W lesie jadąc w kierunku Pierzchowic znajdowała się dawniej "Pannia Łąka". Według opowieści miejscowych pochowano tam młodą dziewczynę okradzioną i zamordowaną przez bandytę. Zagadkową nazwę posiadał kamień zwany Dreiherrenstein (Kamien Trzech Mężczyzn?). Był to kamień graniczny pomiędzy wsiami Watkowice, Polaszki i Pułkowice. Warto przy następnej okazji poszukać go wśród pół. Gdyby przetrwał byłby sporą lokalną ciekawostką. Johannisteich (Staw Jana). Nazwa nawiązywała do drewnianej figury św. Jana stojącej na cokole nad stawem, przy drodze na Pułkowice, 110 metrów od majątku Watkowice Małe. Prawdopodobnie świętym owym mógł być Jan Nepomucen, którego kult był rozpowszechniony w tych stronach. Staw nadal istnieje. Nieopodal wznosi się Młyńska Góra na której do lat 80-tych XIX wieku stał wiatrak. Dziś nie ma już po nim śladu, jedynie po zdjęciu warstw przy użyciu lidaru widoczny jest okrąg pozostały po fundamentach konstrukcji. Kolejne wzgórze na zachód od młyńskiego nosiło nazwę Vogelsberg (ptasie).
Ciekawostką, wartą zlokalizowania to Sibirien (pol. Syberya). Jest to nazwa głębokiego wodopoju dla bydła wykopanego w 1890 roku przez skazańców z Kwidzyna.

Dwór

Jedyną pozostałością po wspaniałym dworze jest zrujnowana, cylindryczna, czterokondygnacyjna wieża pochodząca z czasów przebudowy budowli, która miała miejsce w 1910 roku. Na szczycie wieży zachowała się chorągiewka wskazująca kierunek wiatru ozdobiona orłem pruskim. Z budynku głównego pozostały już tylko fragmenty ścian i fundamenty. Była to dwukondygnacyjna, podpiwniczona budowla, murowana z cegły na kamiennej podmurówce, wzniesiona na rzucie prostokąta. Wejście główne było poprzedzone obudowaną werandą. Wewnątrz znajdowała się posadzka ze sztucznego kamienia z bogatą mozaiką, której fragmenty można jeszcze oglądać w pomieszczeniu przy wieży. Park dworski jest już dziś niestety "zdziczały". Dawną świetność majątku pamiętają jedynie potężne buki. W 1964 roku w majątku utworzono PGR. Od lat 70. XX wieku opuszczona, nieremontowana budowla popadła w ruinę. Folwark dworski znajdujący się w rękach prywatnych w przeciwieństwie do dworu ma się dobrze i widać, ze jest mądrze zarządzany.

Źródła wiedzy
  • Semrau A., Die Orte und Fluren im ehemaligen Gebiet Stuhm und Waldam Bönhof : (Komturei Marienburg), Thorn 1928.
  • Barganowski A., Michalik H., Powiat Kwidzyński, Kwidzyn 2007.
  • Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XIII

Tekst: Piotr Podlewski, korekta: Patrycja Grygoruk i Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia:

Więcej obiektów w gm. Ryjewo

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.