Dwór w Żuławie

Były to początkowo dobra rycerskie. Wieś wzmiankowano w 1427 r. Dnia 24 maja 1427 r. król Kazimierz nadał dobra Żuława burmistrzowi gdańskiemu Reinholdowi Niederhoff.

W II poł. XVI w. wymieniona jest jako własność szlachecka. Była wówczas w posiadaniu P. Bąkowskiego herbu Ryś. Rodzina Bąkowskich posiadała liczne dobra, początkowo w powiecie gdańskim (Żuława Wielka), a potem świeckim (Sartowice), natomiast w XVIII-XIX wieku głównie w ziemi chełmińskiej: Grodziczno, Iwanki, Linowiec, Ostaszewo, Rynek, Trzcin. Na Kaszubach piastowali w tym okresie liczne urzędy.

Dwór wzmiankowany jest po raz pierwszy w 1671 r. Brakuje jednak jego opisu.

W XVIII w. majątek był własnością Dąbskich.

W 1789 r. jako właścicieli wymienia się Trąbeckich. Wówczas Żuława były wsią szlachecką z folwarkiem, karczmą i kaplicą.

W 1890 r. właścicielem majątku jest Hugo Monti. W 1933 r. u rodziny Monti pracowała, wówczas 13-letnia, Pani Helena, której wspomnienia opisała Magda Bielicka w kwartalniku Neony Tożsamości. W dworze mieściło się cześć pokoi, kuchnia i jadalnia. W piwnicy przechowywano jabłka i inne owoce. Znajdowała się tam również kuchnia i jadalnia dla pracowników sezonowych.

„– Pan dziedzic był bardzo dobrym człowiekiem – przyznaje. – Jego żona też, tylko nie lubiła zbytnio pracować. Wolała siedzieć przed dworkiem, palić papierosa i doglądać pracy innych. W codziennych obowiązkach pomagała mi matka dziedziczki, na którą mogłam mówić „babcia” – wspomina Pani Helena”.

Do rodziny Monti majątek należał do 1945 r.

Po wojnie majątek przeszedł na własność stoczni, a następnie powstało tu Państwowej Gospodarstwo Rolne kombinatu Goszyn. W 1993 Agencja Nieruchomości Rolnych wydzierżawiła go spółce zajmującej się produkcją rolniczą. Firmie udało się niedawno kupić cały majątek na własność i ma plany, by dworek, w którym są teraz pomieszczenia biurowe, odrestaurować i przywrócić mu w miarę możliwości dawną świetność.

• Justyna Czyszek, Teofila Lebiedz-Gruda, Karta Biała, www.zabytek.pl
• Magda Bielicka, Dziedzic był dobry i lubił kluski [w:] Neony tożsamości. Kwartalnik artystyczno-historyczny, nr 4 (8), październik-grudzień 2017, powiat gdański, dostęp online.

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcie:

• Włodzimierz Jacek Adamski, 2014, www.zamki.rotmanka.com