W 1504 roku Wasyl (Waśko) Doroszkiewicz vel Doroszkowicz, w latach 1482-1486 pisarz królewski na dworze Kazimierza Jagiellończyka, otrzymał od króla Aleksandra Jagiellończyka, którego był dworzaninem, dwie wiorsty kwadratowe lasu nad rzeką Łosośną w powiecie grodzieńskim. Trzy lata później został podkoniuszym wileńskim. Wasyl miał dwóch synów – Falimierza Prokopa i Bohufała, którzy również obracali się na dworze królewskim. Falimierz ożenił się z Anną Sasinowną i miał z nią troje dzieci: syna Jaśka i dwie córki – Reginę i Hannę. Od imienia Bohufała wziął później nazwę znany na Grodzieńszczyźnie i Wileńszczyźnie ród Bouffałów vel Bouhufałów vel Bouffałów-Doroszkiewiczów herbu własnego.
W 1555 roku majątek podzielono między synów Wasyla. Trzy lata później uległ on dalszemu rozdrobnieniu. Od tej chwili Bouffałowie posiadali dwa dwory po zachodniej stronie rzeki Łosośny. Poza nimi istniały również dwory i folwarki, które nosiły nieraz taką samą nazwę: Łosośna, Czuprynowo, Łosośna Chreptowiczów i usytuowane na północ od Kuźnicy Łosośny Syruciów, Sopodków, Boufałów i innych.
W 1715 roku właścicielami dwóch dworów byli Zygmunt Bouffał i Walerian Bouffał (właściciel Czuprynowa). Zygmunt był podstolim derpskim i podstarościm grodzieńskim. To właśnie jemu przypisuje się budowę obecnego dworu w Łosośnie Małej. Zygmunt doczekał się dwóch synów – Dobrogosta Kazimierza i Dominika. Dobrogost, pisarz grodzki, ożenił się z Rozalią Olszewską. W 1730 roku urodził im się syn Franciszek, który odziedziczył majątek w Łosośnie Małej. Franciszek Bouffał-Doroszkiewicz był łowczym litewskim, marszałkiem ziemi sokólskiej i starostą Wierzbowskim. Został także odznaczony orderem św. Stanisława. Franciszek był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była nieznana z imienia Markowska, drugą Katarzyna Górska, zaś trzecią Teodora Górska herbu Nałęcz. Związał się on ze stronnictwem litewskim, z którym udało mu się w 1773 roku wypędzić z Polski jezuitów. Dzięki temu zakupił należący do nich, a sąsiadujący z Łosośną majątek w Kundzinie. Kiedy w 1794 roku wybuchło powstanie kościuszkowskie, przystąpił do niego stając na czele powiatu grodzieńskiego. Po klęsce powstania uciekł do Czech. Po kilku latach wrócił do rodzinnego majątku. Zmarł w Łosośnie w 1805 roku.
Nie wiadomo w jakich okolicznościach Bouffałowie przestali być dziedzicami Łosośny Małej. Przed 1838 rokiem przeszła ona na własność Emiliana Sierzputowskiego i jego żony, Walerii z Gorlewskich. Po Emilianie odziedziczyły go jego dzieci – Władysław, Jan, Adam Sierzputowscy i Anna z Sierzputowskich Tołoczko. Rodzina Sierzputowskich brała czynny udział w powstaniu styczniowym, za co ponieśli poważne konsekwencje - Adam i Jan zostali zesłani w głąb Rosji. Z kolei Waleria za pomoc powstańcom trafiła na krótko do więzienia i znalazła się na liście kobiet zamieszanych w powstanie:
wyrok sądu polowego 20.10.1864, lat 47 z Guberni Grodzieńskiej, z miejscowości Łosośna, dostarczanie zaopatrzenia powstańcom, zaliczyć więzienie, zwolnić 11.12.1864
Majątek w Łosośnie władze rosyjskie skonfiskowały i wystawiły na sprzedaż.
W latach 1869-1873 wszystkie części majątku udało się skupić Stefanowi Słomko, asesorowi kolegialnemu. Odkupił je od rodzeństwa Sierzputowskich, zaś część skonfiskowaną kupił od skarbu w 1873 roku. Ówczesna powierzchnia majątku wynosiła 354 dziesięciny.
W 1875 roku Słomko sprzedał majątek generałowi Wsiewołodowi Apołłonowiczowi Sytinowi, od nazwiska którego majątek zaczęto nazywać Łosośna Wsiewołodka. Większość czasu spędzał on na Riwierze Francuskiej, dlatego nie potrzebował tradycyjnej ziemiańskiej siedziby. Z tego względu przebudował dwór na tradycyjną rosyjską daczę. Z czasem Sytin zaczął wyprzedawać majątek. Najpierw ziemię, a potem także dwór.
W 1909 roku Sytin odsprzedał majątek Wiktorowi Syrokomli Bilminowi i jego synom, Emilianowi i Aleksandrowi. Emilian ożenił się z Anielą z Zaniewskich. W 1894 roku urodził im się syn Stanisław. Po uzyskaniu matury w Grodnie podjął studia w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Od 1 września 1915 roku do 1917 roku służył w armii rosyjskiej, a następnie od 7 lutego 1918 roku w Wojsku Polskim we Francji. Do Polski powrócił z „Błękitną Armią” gen. Hallera. Uczestniczył w walkach pod Równem, Iwaniczami, Słuczem, Zamościem i Łuckiem w szeregach Drugiego Pułku Strzelców Pieszych w stopniu kapitana. 17 października 1920 roku otrzymał order Virtuti Militari piątej klasy, a 16 grudnia 1920 roku Krzyż Walecznych. Po zakończeniu wojny z bolszewikami kontynuował naukę w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 1925 roku uzyskał tytuł inżyniera rolnika. W 1926 roku Stanisław ożenił się ze swoją stryjeczną siostrą, Wiktorią Bilmin. Aby wziąć ślub musieli najpierw uzyskać dyspensę od papieża. Małżeństwo zamieszkało we dworze w Łosośnie Małej, który odziedziczyli po rodzicach i teściach. Zaraz po ślubie Stanisław podjął pracę jako instruktor rolny w Wydziale Powiatowym w Sokółce. We wrześniu 1939 roku został zmobilizowany do 41 Pułku Piechoty w Suwałkach, awansowany do rangi majora i odkomenderowany do Grodna na stanowisko komendanta obrony przeciwlotniczej. Po zdobyciu miasta przez wojsko rosyjskie udało mu się uciec i w przebraniu wrócić do Łosośny. Wkrótce został tam aresztowany przez NKWD i internowany w obozach jenieckich w Wołogdzie i Kozielsku. 7 kwietnia 1940 roku został zamordowany w Katyniu. Jego nazwisko znajduje się na liście NKWD z 4 kwietnia 1940 roku, poz. 2. W 1943 roku jego zwłoki zostały zidentyfikowane w czasie ekshumacji na podstawie znalezionego przy nich dowodu osobistego. Wiktoria została wraz z dziećmi Danutą i Janem Stanisławem wyrzucona z majątku w Łosośnie i zmuszona do zamieszkania w sąsiedniej wsi przez sowietów, którzy zajęli dwór na cele wojskowe.
W czasie II wojny światowej majątek w Łosośnie uległ znacznemu zniszczeniu. Zrujnowano budynki gospodarcze i mieszkalne, wycięto część sadów i przetrzebiono drzewostan parkowy. W 1945 roku zdewastowano dwór, a jego wyposażenie zostało rozkradzione. Bilminowie zostali zmuszeni do przeniesienia się do innej gminy. Majątek rozparcelowano i przekazano PGR-owi, który mieścił się tam do 1957 roku. W czasach PRL-u rodzina Bilminów była szykanowana. Wielokrotnie wypominano im „pańską przeszłość”. Danuta Bilmin pomagała żołnierzom podziemia niepodległościowego na Sokólszczyźnie. Została zatrzymana i przesłuchiwana przez UB. Jan Stanisław miał problemy także w stanie wojennym – przechodził rewizje, odmówiono mu wydania paszportu.
W latach 1960-1964 dzięki staraniom wojewódzkiego konserwatora zabytków dwór został wyremontowany. Połowę zajmowała Bilminowa wraz z dziećmi, a drugą połowę dzierżawiło PTTK, które urządziło w nim schronisko turystyczne. Funkcjonowało ono do lat 70. XX wieku, co spowodowało zdewastowanie wnętrz. W II połowie lat 70. prace remontowe we dworze rozpoczęły Zakłady Stolarki Budowlanej w Sokółce, jednak nie doprowadziły ich do końca.
Wtedy też dwór odwiedziła Halina Skibniewska, wicemarszałek Sejmu PRL, która szukała miejsca na luksusowy ośrodek wczasowy. Łosośna wyjątkowo przypadła jej do gustu. Tworząc plany organizacji ośrodka nie wzięto jednak pod uwagę zdania rodziny Bilminów. Przydzielono im mieszkanie w Białymstoku, a kiedy ci odmówili, pozwolono im zbudować za dworem murowany dom. Plany utworzenia ośrodka w Łosośnie przerwała zmiana ustroju. W 1994 roku Bilminowie oficjalnie odzyskali majątek i przystąpili do ratowania zniszczonego dworu. Wiktoria Bilmin zmarła 13 grudnia 2000 roku. Obecnym właścicielem dworu w Łosośnie jest jej syn Jan Stanisław Bilmin, który w dalszym ciągu go remontuje.
Sklep
Ogłoszenia
