Dwór w Nadolcach

We wsi Nadolce położonej w gminie Łaszczów znajduje się dawny zespół dworski w skład którego wchodzi dwór i wymagająca remontu rządcówka. Najdawniejszymi właścicielami Nadolec byli Łaszczowie. Prawdopodobnie w posagu Marianny Łaszczówny, dobra te przeszły w posiadanie jej męża Stanisława Potockiego, wojewody smoleńskiego. W latach 80. XVIII w. w trakcie wyprzedaży dóbr krystynopolskich przez Szczęsnego Potockiego, Nadolce nabył sędzia grodzki lwowski Paweł Gembarzewski i przekazał je swojej córce Józefie, zamężnej z Franciszkiem Łukawskim. Około 1840 r., zapewne drogą kupna, Nadolce przeszły do Jana Szeptyckiego - pana na Łaszczowie, Ciotuszy i innych okolicznych miejscowościach. Po nim dobra te dostały się jego bratankowi - Janowi Kantemu Szeptyckiemu. Jego wnuk - Jan Kazimierz Szeptycki - był właścicielem majątku do 1939 r.

Prawdopodobnie Franciszek Robert Łukawski około 1810 r. wybudował w Nadolcach stosunkowo niewielki, klasycystyczny, murowany, kryty gontem dwór. Parterowy budynek wzniesiony był na planie prostokąta, o wysokim dachu. W centrum siedmioosiowej elewacji dworu, od strony podjazdu (północy), znajdowała się szeroka, ale płytka trójosiowa wnęka, flankowana w narożach pojedynczymi kolumnami. Po obu stronach drzwi wejściowych stały dwie pary dalszych kolumn. Elewacja tylna miała identyczny portyk jak od frontu, ale bez kolumn przyściennych. Pod nim mieścił się taras, z którego rozpościerał się piękny widok na dolinę rzeki Huczwy, rozległe stawy i rysujące się na horyzoncie park oraz pałac w Łaszczowie. Wnętrze budynku miało układ traktowy, amfiladowy, ale nieregularny. Sień z podłogą oświetlona była oszklonymi drzwiami, zaopatrzona w kwadratowy piec kaflowy i murowany bielony kominek. Pokoje reprezentacyjne, znacznie większe od pozostałych, mieściły się w części południowo-zachodniej. Dwanaście pomieszczeń na parterze i dwa na piętrze odznaczały się dużą prostotą. Bardziej okazale przedstawiały się piece z ozdobnych - zielonych, brązowych i białych kafli. Dwór jednak nie miał bogatszego wyposażenia ruchomego. W czasach rezydowania w Nadolcach Szeptyckich w pałacu mieszkał ich krewny Jordan Feliks Kossecki - rotmistrz byłych wojsk polskich. Po jego śmierci dwór przeznaczony został na siedzibę administracji dóbr i w tym charakterze służył do II wojny światowej.

Do dworu wjeżdżało się od strony zachodniej przez bramę o dwóch masywnych murowanych słupach. W jej pobliżu znajdowały się zabudowania gospodarcze i budynek mieszkalny dla służby. Przed frontowym portykiem dworu nie było tradycyjnego okrągłego gazonu.

• Andrzej Łuczyński, Grażyna Hołubowicz-Klitza, Rezydencje magnackie i dwory szlacheckie Lubelszczyzny, Cęść 4, powiaty: biłgorajdzki, hrubieszowski, janowski, tomaszowski, zamojski, Dęblin 2011.

Tekst i zdjęcia: Andrzej Łuczyński