Twój koszyk jest pusty

Pałac w Bychawie

  • pałac w Bychawie

    Autor: Grzegorz Chowicki, 2017 r.

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo lubelskie, powiat lubelski, gmina Bychawa

Rodzaj obiektu:
Pałac
Stan zachowania:
Ruiny
Skład zespołu:
ruina pałacu z otaczającym drzewostanem (w tzw. Podzamczu) oraz zespół zabudowań podworskich: dwa spichlerze, obora
Numer rejestru:
A/291

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Karta adresowa pałacu w Bychawie

Zapoznaj się z historią pałacu w Bychawie

Przeczytaj więcej informacji o pałacu w Bychawie. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

Od XIV wieku Bychawa była w posiadaniu Adama z Bychawy, który był przedstawiciel zamożnej szlachty i sędzią ziemskim lubelskim. W I połowie XV wieku właścicielem Bychawy był Jan, łowczy lubelski. Kolejno Bychawę odziedziczyli najprawdopodobniej jego synowie Andrzej i Jan. Andrzej brał udział w wojnie z Krzyżakami, o czym wspominał w swoich zapisach Jan Długosz. W latach 1419-1430 był zastępcą starosty do spraw wojskowych, później awansując na stanowisko starosty. Gdy zmarł, jego majątek przejął jego syn Jan. W ramach dziedziczenia właścicielami majątku po Janie zostali jego dwaj synowie, Andrzej i Hieronim. Mimo trudności finansowych z jakimi się borykali, próbowali zapoczątkować lokalizację miasta, która udała się nowym właścicielom. W 1537 roku król Zygmunt Stary wydał kasztelanowi lwowskiemu Mikołajowi Pileckiemu przywilej na założenie miasta obwarowanego i wzmocnionego zamkiem. Miasto zostało założone na prawie magdeburskim. W miejscowości odbywały się liczne targi i jarmarki, które znacząco wpływały na jego rozwój.

W II połowie XVII wieku Bychawa stała się ośrodkiem reformacji, a gorącym jej zwolennikiem był ówczesny właściciel Andrzej Myszkowski, kasztelan lubelski. Po zniszczeniu dóbr przez wojska kozackie Chmielnickiego i wojny szwedzkie właściciel dóbr Andrzej Leopold Ossowski przystąpił do odbudowy i przebudowy zamku, którą zakończył w latach 30. XVIII wieku Dominik Stroiński. Po 1795 roku ziemie Bychawy znalazły się pod zaborem austriackim w ramach tzw. Galicji Zachodniej w cyrkule józefowskim, a następnie lubelskim. Przez cały XVII i XVIII wiek , Bychawa przechodziła z rąk do rąk, co było niekorzystne dla jej rozwoju. Po wojnie polsko-austriackiej Bychawa znalazła się w Księstwie Warszawskim. Mieszkańcy Bychawy brali czynny udział w powstaniu listopadowym. W 1877 roku Bychawę zniszczył ogromny pożar. Mieszkańcy stracili swoje majątki, ale dzięki ich wyrzeczeniom miejscowość została odbudowana pod koniec XIX wieku. Późniejszy właściciel Karol Scipio del Campo, a po nim rodzina Łaniewskich, przekształcili otoczenie pałacu i park na styl romantyczny. Ogrodnikiem w dobrach Scypiów był Stanisław Sobieszczański. Od 1888 roku opuszczony pałac i park niszczały.

Bychawa wyróżniała się na tle innych osad tym, że znajdowały się tutaj liczne instytucje o charakterze społecznym i politycznym. W 1905 roku powstał tutaj szpital. W 1928 roku z majątku Bychawskiego wycięto piękny drzewostan, a reszty zniszczeń dokonała wojna i ludzka bezmyślność. Dziś wartość zabytkowa tego miejsca jest znikoma, poza fragmentami pałacowych ruin oraz ukształtowaniem terenu z zarysem dawnych fos i częścią stawów. W czasie II wojny światowej Bychawa należała do powiatu lubelskiego i założono w niej getto. Żydowska część społeczności została wywieziona do obozu w Bełżcu i zamordowana. Działały tutaj siły wojskowe Armii Krajowej i Bataliony Chłopskie, Organizacja Wojskowa „Unia” i Narodowe Siły Zbrojne. W 1944 roku siłt partyzanckie wyzwoliły Bychawę spod okupacji austriackiej. W 1958 roku Bychawa ponownie otrzymała prawa miejskie. W miejscowości możemy zobaczyć takie zabytki jak : kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela, wybudowany w 1560 roku, który w latach 1555–1613 funkcjonował jako zbór kalwiński, synagoga murowana z 1810 roku z unikatową polichromią i częścią bimy, stary kirkut z 1809 roku, nowy kirkut z 1911 roku, ruiny klasycystycznego pałacu na Podzamczu, przebudowanego w miejscach dawnego zamku obronnego z XVI wieku, z widocznie zarysowaną fosą ziemną, kaplica nagrobna Duniewskich. Budynek otoczony czworobocznymi umocnieniami, przypominający dom wieżowy, był wybudowany na planie prostokąta z cegły i białego kamienia z alkierzem bocznym, podpiwniczony, o dwóch kondygnacjach, prawdopodobnie trójdzielny z sienią na osi. Z zamku tego pozostały prawdopodobnie mury przy południowo-zachodnim alkierzu. W 1694 roku na Podzamczu można było znaleźć: folwark z wozownią, spichlerz, stodołę, kuchnię, browar i dom podstarościego. Pałac położony był na półwyspie, otoczony z trzech stron stawami, odcięty od lądu fosą i połączony z podzamczem mostem zwodzonym. Otoczenie pałacu było obsadzone topolami włoskimi, cyprysami i żywotnikami. Pomiędzy pałacem a stawem znajdowały się tarasowe ogrody włoskie, a w dalszej rozciągał się park typu krajobrazowego, wzdłuż którego dróg poprowadzono szpalery i aleje drzew. Do dzisiaj zachowały się spore fragmenty ścian pałacu: ściana zachodnia z przyległymi do niej alkierzami i fragmentami ścian działowych do wysokości gzymsu, ściana południowa między alkierzem południowo-zachodnim a narożnikiem ryzalitu południowego i część alkierza południowo-wschodniego, w którym widoczne są ślady ośmiobocznego pomieszczenia w dolnej kondygnacji (to być może kaplica zamkowa). Ponadto zachowały się fundamenty portyku od strony północnej. Obecnie ruiny pałacu są oddalone o 2 km od centrum miasta Bychawy i prowadzi do nich ulica, która była kiedyś aleją dojazdową do folwarku i pałacu. Interesująca jest późnobarokowa przydrożna kapliczka zlokalizowana przy rozstajach dróg, która powstała w pierwszej połowie XVIII wieku i zaliczana jest do najcenniejszych zabytków „małej architektury” na Lubelszczyźnie. W Muzeum Czartoryskich w Krakowie zachowały się dwie ryciny nieznanego autora przedstawiające pałac wraz z jego otoczeniem.

Źródła wiedzy
  • Ryszard Bałabuch, Andrzej Łuczyński, Rezydencje magnackie i dwory szlacheckie Lubelszczyzny, cz. 3, powiaty: chełmski, krasnostawski, lubelski, świdnicki, Powiśle-Dęblin 2011.
  • www.teatrnn.pl (udostępniono za zgodą twórców strony).
  • Marek Dąbski, Margot Dudkiewicz, Wojciech Durlak, Justyna Salasa, Rys historyczny i analiza dendrologiczna zespołu pałacowego podzamcze w Bychawie [w:] Acta Sci. Pol. Formatio Circumiectus 15 (2), Lublin 2016, 55–64.

Tekst: Andrzej Łuczyński, korekta: Patrycja Grygoruk,

zdjęcia:

  • Grzegorz Chowicki, 2017 r. (udostępniono za zgodą autora).
  • Michała Elwiro Andriolli, Siedziby szlacheckie i magnackie na ziemiach zwanych Lubelszczyzną 1500-1700: założenia przestrzenne, architektura, funkcje, s. 398, Biblioteka Narodowa, domena publiczna

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.