Dwór Międzyłęż

Po raz pierwszy wieś wymieniana jest w dokumencie z 1282 roku, gdy legat papieski biskup Filip z Fermo, potwierdził przekazanie Krzyżakom ziemi gniewskiej razem z Międzyłężem. W państwie zakonnym wieś była siedziba wójtostwa, należącego do komturii malborskiej.

W okresie Rzeczypospolitej istniało tu niegrodowe starostwo międzyłęskie, wydzielone ze starostwa gniewskiego i osieckiego, kolejno dzierżawione przez rodzinę Tiedemann-Giese w latach 1488-1546, następnie Konopackich, prowadzących długoletnie spory o dzierżawę z kolejnym właścicielem Stanisławem Przyjemskim, krótko Wejherów, wreszcie księcia Adama Czartoryskiego, który sprzedał je w 1787 roku.

Wieś rozrosła się do trzech części: Starego Międzyłęża, Nowego Międzyłęża i folwarku.

Jako budowniczego dworu w Międzyłężu uznaje się Petera Rudolfa Dirksena, który dokonał budowy na początku XX w (dokładnie w 1911 roku). Do jego wybudowania zostali najęci Wökock i Lau - mistrzowie murarscy z Nowego nad Wisłą.

„Należy podkreślić, że dwór, jak na tamte czasy, był bardzo nowatorską konstrukcją. Krótko po ukończeniu budowy został zaopatrzony we wszystkie niezbędne media. Posiadał energię elektryczną, hydrofornię (system nawadniający) oraz instalację centralnego ogrzewania na koks. Na każdym piętrze znajdowały się łazienki, natomiast na podłogach ułożono parkiety. We wczesno XX-wiecznych realiach to wszystko musiało robić niezwykłe wrażenie. Przy tym postępie budowlanym Conrad Dirksen nie zapomniał o tradycyjnej architekturze nawiązującej starego holenderskiego budownictwa”.

Po zakończeniu II Wojny Światowej dwór zamieniono w kamienicę i podzielono go na kilka odrębnych lokali mieszkalnych. Upadek PRL-u w roku 1989 nie wpłynął w najmniejszym stopniu na jego powojenne przeznaczenie.

Po niemal 60 latach dwór Conrada Dirksena odwiedził 6 września 2004 r. jego wnuk Wolfram Dirksen wraz z żoną.

Dnia 17 marca 2017 r. na skutek pożaru wywołanego najprawdopodobniej przez niedopatrzenie któregoś z mieszkańców, 14 osób straciło dach nad głową. Dwór od tamtego czasu, mimo wpisania do gminnego rejestru zabytków, znajduje się w całkowitej rozsypce.

• Gminna ewidencja zabytków
• Urbex Team Kwidzyn, DWÓR CONRADA DIRKSENA
• Mariusz Śledź, Nizina Walichnowska historia krainy wyrwanej rzece
• Przemysław Zieliński, Pelplin: dom Dirksenów zostanie odbudowany. Co dalej z halą?, 2017, dostęp online
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia: Michał Piotrowski, 2021