Twój koszyk jest pusty

  • Dwór Rokietnica Dwór Rokietnica

    Dwór Rokietnica

  • Dwór Rokietnica Dwór Rokietnica

    Dwór Rokietnica

  • Dwór Rokietnica Dwór Rokietnica

    Dwór Rokietnica

  • Dwór Rokietnica Dwór Rokietnica

    Dwór Rokietnica

Dwór Rokietnica

  • dwór Rokietnica

    Dwór Rokietnica

Historia dworu w Rokietnicy

Przeczytaj więcej informacji o dworze w Rokietnicy. Poznaj jego historię, dowiedz się jak zmieniał się obiekt na przestrzeni lat i przeczytaj ciekawostki. Miłego czytania!

Historia

Rokietnica jest starą wsią, której powstanie datuje się na pierwszą połowę XIV w.

W XV i XVI w. wieś była własnością zamożnej rodziny Dereśniaków (Derszniaków), którzy pisali się Rokietnicy. W tym czasie w zapiskach historycznych pojawiają się wzmianki o „zameczku” w Rokietnicy, który był siedzibą całego klucza dóbr.

Na początku XVII w. dwór znajdujący się w Rokietnicy, należący wówczas do Stanisława Dereśniaka, stał się miejscem napadów przez Józefa Sienińskiego, wojewody podolskiego. Stanisław Dereśniak (Derszniak) był mężem Barbary z Dubiecka, córki Stanisława Dubieckiego, który był wnukiem Mikołaja Kmity, kasztelana przemyskiego.

Marcin Krasicki, wojewoda podolski, w 1627 r. nabył od Stanisława Dereśniaka Rokietnicę, a właściwie klucz rokietnicki, składający się z 3 wsi: Rokietnica, Czelatyce i Tuligłowy. Marcin Krasicki na początku XVII w. miał być również posiadaczem wspomnianego wyżej zameczku. Choć inne źródła podają, że to on rozpoczął budowę zamku, jednak jego śmierć w 1631 r. przerwała prace. Po 1607 r. wieś odziedziczył Adam Władysław z Siecina Krasicki, kasztelan przemyski. Nie ukończył on jednak budowy zamku, który rozpoczął jego wuj. Po śmierci Adama klucz rokitnicki połączono z kluczem krasiczyńskim i stanowiły one całość przez niemalże 100 lat.

Następnie, po śmierci Adama w 1686 r., jako wiano majątek przeszedł w ręce rodziny Łaszczów, Tarłów, a w 1750 r. Ludwiki z Mniszchów Potockiej (zm. 1785 r.). Po jej śmierci Rokietnicę wraz z innymi dobrami od spadkobiercy Ludwiki – Michała Mniszcha kupił Jerzy Piniński hr. Jastrzębiec (zm. 1793 r.). Po nim majątek odziedziczył jego syn – Kajetan, który poślubił Agnieszkę Komorowską hr. Korczak. Z kolei Krasiczyn odziedziczył drugi syn Jerzego – Józef. Tym samym nastąpiło ostateczne oderwanie Rokietnicy od Krasiczyna.

Kajetan Piniński w latach 30. XVIII w. rozpoczął budowę nowego pałacu. Budowę dokończył jego bratanek Leonard Piniński, który odziedziczył po nim majątek. Ożenił się on z Julią z Nikirowiczów. Po ukończeniu budowy w 1850 r. zamienił Rokietnicę na dobra grzymałowskie ze swoim szwagrem Karolem Nikirowiczem. Po jego śmierci (popełnił samobójstwo) jego żona sprzedała majątek Franciszkowi Dembowskiemu h. Jelita. Jego dziedzicem był wnuk Zygmunt Dembowski. Jego główną siedzibą stały się jednak pobliskie Kosienice, a pałac w Rokietnicy był jedynie miejscem większych przyjęć rodzinnych oraz wystawnych balów. Dla rodziny Dembowskich pałac był zbyt obszerny i trudny do utrzymania. Tak więc nowo wybudowany pałac tylko przez około 10 lat służył jako rezydencja rodowa, zamieszkiwana przez rodzinę właścicieli. Jak pisze Roman Aftanazy "Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej" tom 8, str.212 "Pałac ten powstał w stylu o cechach neobarokowych i eklektycznych. Bryłę pałacu tworzyły dwa dwukondygnacyjne korpusy, ustawione do siebie pod kontem prostym, zamknięte trójkątnymi szczytami ze spływami i sterczynami. Przy jednej ze ścian mieścił się płytki arkadowy portyk nakryty tarasem, poprzedzający główne wejście. Przy tymże skrzydle występował z boku ryzalit zwieńczony prostokątną wieżyczką, nakrytą wysokim stożkowym, górującym nad całym budynkiem. Ryzalit otrzymał też najbogatsze dekoracje w postaci zdwojonych pilastrów, na parterze toskańskich, na piętrze korynckich, profilowanych gzymsów, fryzu, płycin i masek.. Na wystrój plastyczny pozostałych części pałacu składały się m. in.: boniowania narożników, nadokienne poziome lub trójkątne naczółki na konsolkach i obramienia dwu lub trójdzielnych okien oraz drzwi, w kondygnacji dolnej z reguły z kluczami. Rozmieszczone ze wszystkich stron balkony pozwalały podziwiać rozległy park krajobrazowy i okolicę".

Od spadkobierców Zygmunta Dembowskiego dobra Rokietnickie na przełomie XIX i XX w. nabył Ludwik Świeżawski h. Paprzyca (inne źródła wymieniają również Czesława Świeżawskiego jako właściciela Rokietnicy od 1903 r.). Pałac w tym czasie przeszedł przebudowę, a powyższy opis pałacu pochodzi właśnie z tego okresu.

Nie wiadomo jak gruntowna była przebudowa pałacu. Niektórzy współcześni znawcy tematu utrzymują, że pałac dopiero w tym okresie został wybudowany. Pani dr Barbara Tondos w swoim opracowaniu "Rokietnica Dwór", Rzeszów 1999 utrzymuje , że pałac został wybudowany w latach 1903 do 1904. Jednak tego faktu nie potwierdzają miejscowe kroniki, w tym parafialna, ani też służby konserwatorskie. Opis pałacu dokonany przez Panią B.Tondos niewiele rożni się od opisu przedstawionego przez Aftanazego.

Pałac został sprzedany przez rodzinę Świerzawskich po 4 latach użytkowania. Zakupił go Kazimierz Lubomirski. Jednak sam nigdy nie zamieszkał w pałacu i sprzedał go dwa lata później Józefowi Romerowi. Z kolei on sprzedał część majątku na parcelację, a pozostałą wraz z pałacem nabył hr. Bogusław Cieński. Ze względu na zbliżającą się I wojnę światową właściciel zdecydował sprzedać cały majątek na parcelację. Zakupiła go spółka siedmiu Żydów z Pruchnika. Losy pałacu wydały się być przesądzone. Nie użytkowany przez kilka lat popadał w ruinę.

Pałac w 1915 r. zapalił się od pocisku armatniego z przedpola bitwy o Twierdzę Przemyśl. Spłonęła wtedy część dachu oraz kilka pomieszczeń. Prawdopodobnie od spółki siedmiu Żydów majątek został zlicytowany i wykupiony w 1917 r. przez Eustachego Uznańskiego. W jego ręku majątek pozostał aż do zakończenia II wojny światowej. Wyremontował on pałac. Jednak już w 1927 r. budynek doświadczył kolejnego pożaru. Ogień zaprószył jeden z synów właściciela, płonęło wtedy wschodnie skrzydło pałacu. Zostało ono jednak odbudowane, ale nieotynkowane. Liczna rodzina (12 dzieci) oraz kryzys gospodarczy nie pozwolił na właściwe utrzymanie pałacu. Wymagał on gruntownego remontu, na który właściciela nie było stać.

Pałac ob. wpisany do rejestru jako dwór

Zespół dworsko-parkowy znajdujący się w Rokietnicy składa się z dworu, spichlerza i parku. Dwór został wzniesiony w 1850 r., a przebudowany go w latach 1903-1904. Data 1904 widnieje na wieży pałacu. W tym okresie właścicielami byli Świeżawscy.

Jest to budynek drewniany, piętrowy, na planie prostokąta, z dwoma podpiwniczonymi tarasami i dwoma ryzalitami przy elewacji zachodniej.

Jak wyżej wspomniano w 1915 r. dwór uległ częściowemu spaleniu, które dokonali Rosjanie. Ponownie uległ on pożarowi w 1926 (inne źródła wskazują na rok 1927).

W okresie II wojny światowej dwór stał się siedzibą organizacji podziemnych związanych z AK.

Po zakończeniu II wojny światowej dwór upaństwowiono i służył on jako gimnazjum a potem ośrodek zdrowia. W latach 70-tych na parterze mieściły się magazyny Samopomocy Chłopskiej i GS-u, część była zamieszkała, a przez pewien czas mieściła się tu również siedziba Urzędu Gminy. Teren zespołu dworsko-parkowego został podzielony na dwie części: cz. zachodnią przejęła w użytkowanie Spółdzielnia Produkcyjna, która zdewastowała cz. parku poprzez zlokalizowanie tu budynków magazynowo-gospodarczych. Liczne zmiany właścicieli, ciągłe przebudowy układu wnętrz pałacu oraz liczne zaniedbania prowadziły pałacu ku zniszczeniu. Nadzieja pojawiła się w 1984 r. kiedy na czele władz gminy stanął mieszkaniec Rokietnicy, entuzjasta historii tej ziemi. Zabezpieczył on pałac przed dalszą dewastacją i wystawił go na sprzedaż. W 1988 r. pałac nabyła osoba fizyczna. Nowy właściciel przystąpił do odbudowy pałacu. Wyremontował on zdewastowany dach, uzupełnił ubytki w murach ściennych, wymienił stropy oraz stolarkę okienną, doprowadził również energię elektryczną, gaz, wodę z sieci komunalnej i kanalizację. Zmieniające się warunki gospodarcze lat 90-tych oraz niefortunnie zainwestowanie środków przez właściciela w inne przedsięwzięcia gospodarcze spowodowały niestety wstrzymanie prac nad odbudową pałacu. Obiekt ponownie został wystawiony na sprzedaż.

Obecnie pałac czeka na rewitalizację, której chce dokonać Pani Natalia Gnoińska z Fundacji 8Marca. W tym celu rozpoczęła projekt zbiórki pieniędzy. Inicjatywę można wesprzeć na stronie zrzutka.pl.

Ciekawostki
  • Miejscowa legenda głosi, że na miejscu cmentarza wznosił się dawniej dwór obronny, otoczony murami i fosą. Świadczyć o tym mogłyby wykopywane w tym miejscu resztki murów oraz ukształtowanie terenu.
  • Derszniakowie rościli sobie prawo do majątku w Dubiecku, należącego do Stadnickich. Dubiecko od króla Władysława Jagiełły otrzymał Piotr Kmita, kasztelan lubelski dnia 22 czerwca 1389 r. Kolejnym właścicielem wsi z tego rodu był Mikołaj Kmita. Na początku XVI w. dziedziczką Dubiecka była Natalia Kmita. Wyszła za mąż za Piotra Ligezę z Bobrka i w 1515 r. zrzekła się praw do Dubiecka na rzecz swojego brata stryjecznego Piotra Kmity. Małżeństwo Natalii okazało się jednak nietrwałe i ta wyszła ponownie za mąż za Stanisława Stadnickiego, który w posagu otrzymał Dubiecko. Nie pogodził się z tym jednak Piotr Kmita i w 1521 r. otrzymał on potwierdzenie nadania Dubiecka Kmitom z 1389 r. Tak jak wcześniej wspomniano Dereśniakowie (Dersznikowie) byli spokrewnieni z Kimtami (Mikołaj Kmiy był pradziadkiem Barbary z Dubiecka, która poślubiła Stanisława Dereśniaka (Derszniaka).
Źródła wiedzy
  • Mieczysław Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Przemyślu i okolicy : z planem miasta, mapką okolicy i 63 ilustracyami w tekście, Przemyśl 1917
  • Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia. 1967-1968, [R. 7]
  • Adam Kamiński (Dubiecko), Początki rodu Stadnickich w Dubiecku, Przemyskie Zapiski Historyczne : studia i materiały poświęcone historii Polski Południowo-Wschodniej. 1998, R. 11.
  • Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom IX
  • Wiesława Wlazło, Spotkania z zabytkami, nr 4 (32) Warszawa 1987.
  • Irena Zając, Karta Biała, 2001 r.
  • „Ocalić od zapomnienia” dostęp online, www.rokietnica.mky.pl (Oficjalny Serwis Informacyjny Gminy Rokietnica)

Opracowała: Nina Herzberg-Zielezińska

Zdjęcia: udostępnione przez P. Natalię Gnoińską, Fundacja 8Marca

Polecane publikacje z naszej księgarni:
Lokalizacja
Informacje ogólne
Rodzaj obiektu:
Dwór
Zespół:
dworsko-parkowy
Numer rejestru:
A-33
Data wpisu do rejestru:
19 luty 1986
Stan zachowania:
W remoncie
Zastosowanie:
Własność prywatna

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Więcej obiektów w gminie Rokietnica

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.