Pałac Bąków

Bąków to mała wieś położona 8 km od Kluczborka, przy drodze krajowej na trasie Bytom-Poznań. Jej udokumentowana historia sięga początków XIII w. Dawniej miejscowe dobra rycerskie należały m.in. do rodu von Frankenbergów, a także rodzin von Stertz (XVI w.), von Seydlitz (XVI-XVIII w.), Paczeńskich, Koschützky, Stillfried oraz von Salisch. Jeden z przedstawicieli tego rodu – Paul – w 1785 roku sprzedał majątek Ernestowi Filipowi von Bethusy-Huc. Po jego śmierci Bąków odziedziczył Heinrich Siegmund, a potem Eduard Georg. Był on znanym działaczem politycznym w pruskim Reichstagu, który, jako najstarszy w rodzinie, 27 marca 1859 roku otrzymał rozkaz gabinetowy od ówczesnego księcia regenta, dzięki któremu wszystkim członkom rodziny zezwolono na dodanie starodawnego członu „Huc” do rodowego nazwiska Bethusy. Eduard Georg rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Bonn i w 1848 roku został aktywnym członkiem uniwersyteckiego Korpusu Borussia Bonn. Potem uczęszczał na Uniwersytet im. Fryderyka Wilhelma, Uniwersytet Śląski im. Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu oraz Uniwersytet Fryderyka Wilhelma w Berlinie. Po odbytej w 1852 roku podróży po Europie, Azji oraz Afryce, osiadł na stałe w Bąkowie i przejął zarządzanie nad swoimi rozległymi majątkami na Górnym Śląsku oraz posiadłością Stany w Królestwie Polskim. W 1856 roku hrabia został wybrany do Rady Miejskiej i Powiatowej w Kluczborku, w 1861 roku do sejmu śląskiego, a w 1862 roku do Izby Reprezentantów Prus, której był członkiem do 1879 roku. Od 1867 roku przebywał w Reichstagu, reprezentując jedno, a potem drugie ugrupowanie (Norddeutscher Bund i Deutsches Kaiserreich). Próby stworzenia centralnej partii, która odpowiadałaby jego poglądom politycznym, zakończyły się sukcesem w sierpniu 1866 roku. Wraz z innymi założył Wolną Partię Konserwatywną, która w 1871 roku przyjęła w Reichstagu nazwę „Partia Rzeszy Niemieckiej”. Od 1880 do 1885 roku hrabia Bethusy-Huc pełnił funkcję starosty ziemi kluczborskiej, następnie przeszedł na emeryturę i poświęcił się pracy w swoim majątku. Eduard Georg był osobą, której zawdzięczamy powstanie okazałego pałacu, w formie zbliżonej do tej, którą możemy podziwiać obecnie.

Wcześniej w tym miejscu znajdowała się skromna siedziba rodowa, którą hrabia postanowił przebudować i powiększyć około 1855 roku. Budowla przybrała formę włoskiej neoklasyctycznej willi. Po stronie południowej, czyli ogrodowej, znajdował się duży park krajobrazowy, niestety obecnie jest on dość zaniedbany. Pierwsza przebudowa pałacu miała miejsce w 1890 roku, jednak to druga, przeprowadzona już po II wojnie światowej, zatarła w zabytku większość jego pierwotnych cech stylowych. W 1855 roku Eduard Georg ożenił się z Emmą Ohlen von Adlerscron. Po jego śmierci spadkobiercą został najstarszy syn Heinrich, a kolejnym właścicielem był Filip, który opuścił Bąków w 1943 roku.

Historia pałacu nie różni się znacznie od losów rezydencji szlacheckich, którym udało się przetrwać do dziś. Nie został on zniszczony podczas przemarszu wojsk radzieckich w 1945 roku. Po latach w jego wnętrzach powstały biura Zakładu Doświadczalnego Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, a potem mieszkania i biura firm rolniczych. Niestety, w XXI w. mury pałacu zostały opuszczone przez jego mieszkańców. Od tego momentu budynek stoi pusty i czeka na nowe przeznaczenie.

Tekst: Marek Gaworski, Zamki i pałace województwa opolskiego, Strzelce Opolskie 2023
Zdjęcia: Marek Gaworski