Twój koszyk jest pusty

Dwór w Bieżuniu

  • dwór w Bieżuniu

    Autor: Piotr Libicki

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo mazowieckie, powiat żuromiński, gmina Bieżuń

Rodzaj obiektu:
Dwór
Stan zachowania:
Ruiny

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią dworu w Bieżuniu

Przeczytaj więcej informacji o dworze w Bieżuniu. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

Bieżuń jest znany od końca XIV wieku, kiedy to należał do Prawdziców z Gulczewa, potem zwących się Sieprskimi, w tym w końcu XIV wieku do Jędrzeja, kasztelana płockiego. W posiadaniu Sieprskich pozostawał do końca XVI stulecia. Następnie własność wojewodzica Jana Kretkowskiego, a przed 1643 rokiem Działyńskich. W XVIII wieku własność Zamoyskich. Tu w 1716 roku urodził się zapewne Andrzej Zamoyski, kanclerz wielki koronny. Od 1801 roku Bieżuń należał do księcia Józefa Poniatowskiego, a później Adama Zaleskiego (Zalewskiego) i jego córek, następnie Banku Berlińskiego, od 1830 roku Banku Polskiego, a następnie kolejno od 1837 roku sędziego pokoju powiatu mławskiego Adama Wołowskiego, współwłaściciela fabryk cukru w Hermanowie i Łyszkowicach, jego zięcia Bronisława Lasockiego, Adolfa i Józefa Portugalskich, Aleksandry Siecheniowej, Ignacego Oborskiego, Anny Flatau, Augusta Senatora, Aleksandra Zielke i od 1880 roku Józefa Około-Kułaka. Potem w rękach niemieckich. W 1908 roku utworzono z dóbr Bieżuńskich majorat dla hr. Osten-Sackena. W okresie międzywojennym Bieżuń był własnością Skarbu Państwa. W 1927 roku resztówkę z pałacem i parkiem kupili Jan i Maria Ilscy oraz Edward i Stanisława Hirszowscy. W rękach rodziny i ich spadkobierców Bieżuń pozostał również po wojnie.

Dwór

Już w średniowieczu w bezpiecznym miejscu otoczonym rozlewiskami i bagnami rzeki Wkry stała tu rycerska fortalicja rodu Prawdziców z Gulczewa zwanych Sieprskimi. Po wygaśnięciu rodu i przejściu Bieżunia z końcem XVI wieku do Kretkowskich Jan Kretkowski, wojewodzic brzesko-kujawski, rozpoczął przekształcanie siedziby. W pierwszych dziesięcioleciach XVII wieku założył wały ziemne na planie czworoboku z narożnymi bastionami. We wnętrzu pojawiał się murowany zapewne dwór, któremu towarzyszył kwaterowy ogród renesansowy. W efekcie powstało niewielkie, ale nowoczesne założenie typu palazzo in fortezza, spotykane w Polsce w pierwszej połowie XVII wieku, by wspomnieć najwspanialsze z nich na kresach Rzeczpospolitej, jak Złoczów, Zbaraż czy bardziej już pałacowe Podhorce, ale również skromniejszy w skali wielkopolski Zbąszyń. Kolejny dwór, na miejscu lub w wyniku gruntownej przebudowy dworu Kretkowskich, zbudował kanclerz wielki koronny Andrzej Zamoyski w latach 1766–1780. Niewykluczone, że zachowany do dziś jego korpus ujmowały pierwotnie po obu stronach skrzydła, zamykające czworoboczny cour d’honneur. Skrzydła te miałyby być rozebrane w drugiej połowie XIX wieku. Budynek raz jeszcze został przekształcony około połowy XIX stulecia przez Adama Wołowskiego. Wówczas w elewacjach bocznych pojawiły się ostrołukowe blendy i wnęki okienne, które kojarzone z gotykiem mają sugerować – podobnie jak w Zameczku w Radziejowicach – „starożytność” siedziby. Rezydencja wzniesiona przez Zamoyskiego i przekształcona przez Wołowskiego to budowla parterowa, nakryta dachem naczółkowym, z jednoosiowymi skrajnymi płytkimi ryzalitami w obu elewacjach i wysoko wyniesionym trójkondygnacyjnym ryzalitem części środkowej zwieńczonym trójkątnym naczółkiem. Boniowane elewacje i brak jakiegokolwiek detalu architektonicznego dają wrażenie surowości budynku. Podobny charakter ma wzniesiony w czasach Zamoyskiego, a zachowany dziś w ruinie pawilon, zamieniony w XIX wieku na spichlerz. Obok nowsza oficyna. Około roku 1912 podjęto decyzję o całkowitej rozbiórce rezydencji. Pod naciskiem opinii publicznej odstąpiono jednak od tego zamiaru.

22 listopada 2019 roku Województwo Mazowieckie nabyło w drodze kupna prawo własności nieruchomości budynkowej: pałac o kubaturze 10.957 m3, oficyna I o kubaturze 3.569 m3 , oficyna II zwana „Arianką” o kubaturze 1.415 m3 oraz prawo użytkowania wieczystego gruntu o łącznej powierzchni 12,4619 ha położonej przy ul. Zamkowej w Bieżuniu. W dniu 25 maja 2020roku na mocy umowy użyczenia Województwo Mazowieckie oddało Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu do bezpłatnego używania prawo użytkowania wieczystego w/w nieruchomości. Prace rewitalizacyjne rozpoczęto w sierpniu 2020 roku. Opracowany został projekt tymczasowego zabezpieczenia dachu i ścian pałacu oraz oficyny I , a także murów arianki, na podstawie którego wykonane zostały roboty budowlane. Wybudowano tymczasowe zabezpieczenia dachów mające na celu ochronę obiektów przed wpływem niekorzystnych warunków atmosferycznych. Wykonane zostało też prowizoryczne ogrodzenie obiektów, aby utrudnić dostęp osobom nieupoważnionym. W trakcie opracowywana jest dokumentacja przedprojektowa oraz prowadzone są badania m.in. architektoniczne, konserwatorskie, archeologiczne, dendrologiczne, które pozwolą określić stan zachowania zespołu pałacowego. Zebrane materiały będą stanowiły punkt wyjścia dla stworzenia programu funkcjonalno – użytkowego dla zabytku, opracowania założeń projektowych i wykonania dokumentacji budowlanej oraz prowadzenia dalszych prac. Realizacja całego zakresu zadania planowana jest na lata 2020 – 2025.

Źródła wiedzy

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013, Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu
Zdjęcie: Piotr Libicki


Dwory i Pałace Wiejskie na Mazowszu

Powyższy opis pochodzi z publikacji Piotra Libickiego, pt. "Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu".

Wydawnictwo REBIS

Publikacja "Dwory i pałac wiejskie na Mazowszu" została wydana przez wydawnictwo REBIS.

Opis książki od wydawcy:

Przewodnik dokumentujący ziemiańskie siedziby; prawie 600 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego. Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu to kolejna po bestsellerowych Dworach i pałacach wiejskich w Wielkopolsce książka-katalog-przewodnik poświęcona historycznym siedzibom ziemiańskim. W książce opisanych zostało 629 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego.

  • Współautor publikacji: Marcin Libicki

  • ISBN: 978-83-7301-826-6

  • Ostatnie wydanie: 2013 r.

  • Nakład książki został wyczerpany


Autor książki: Piotr Libicki

Piotr Libicki (ur. 1973 r.), historyk sztuki, członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki, autor i współautor przewodników i książek, w tym serii poświęconej dworom i pałacom wiejskim w Wielkopolsce, w Małopolsce, na Mazowszu i na Podkarpaciu. W latach 1999-2009 współpracownik Telewizji Polskiej w Poznaniu, autor i współautor ponad 100 programów krajoznawczych i reportaży. W latach 2013-2015 gościnny wykładowca w Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, a w latach 2018-2019 w Instytucie Historii Sztuki UAM. Od 2013 roku pełnomocnik Prezydenta Miasta Poznania ds. estetyki miasta.

Piotr Libicki

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.