Dwór w Somiance

Dawniej występowała jako Słomianka i w XVIII wieku była własnością sióstr norbertanek z Płocka. W XIX wieku najpierw własność Rapackich, a potem Puszetów. Właścicielem Somianki był Jan Antoni Puszet (1851–1913), syn Konstantego Judyta Puszeta, a wnuk Antoniego Puszeta (1782–1831), dzielnego żołnierza wojsk napoleońskich i powstańca listopadowego. W 1913 roku Somiankę objął po ojcu, wraz z rodzeństwem, Ludwik Puszet (1877–1942), używający francuskiej pisowni nazwiska du Puget, znany rzeźbiarz, pisarz i historyk sztuki, zamordowany przez Niemców w Auschwitz w 1942 roku. W późnych latach dwudziestych XX wieku Somianka należała do Władysława Müllera. Majątek liczył wówczas 2396 hektarów. Władysław Müller (ur. 1894), właściciel Somianki, członek AK, został rozstrzelany przez Niemców 22 czerwca 1944 roku pod Wyszkowem.

Dwór wzniesiony około połowy XIX wieku, być może według projektu wybitnego architekta i i teoretyka architektury Adama Idźkowskiego (1798–1879). Klasycyzujący, parterowy, z ryzalitem w elewacji frontowej, opiętym jońskimi pilastrami dźwigającymi przestylizowane belkowanie zwieńczone trójkątnym naczółkiem z półkolistym okienkiem w tympanonie. W elewacji ogrodowej wieloboczny ryzalit. Dach dwuspadowy ze ścianką kolankową. Niewątpliwym urozmaiceniem dworu w Somiance jest oryginalna piętrowa dobudówka, a raczej jej manieryczna dekoracja w postaci boniowanych pasów zwieńczonych sztukatorskimi zawijasami na cokolikach. Dekoracja ta mieściłaby się dobrze w wybujałej wyobraźni Idźkowskiego, który potrafi ł zarówno zaprojektować mauzoleum Napoleona i pałac na wystawę powszechną w Londynie (oba projekty niezrealizowane), jak i sporządzić maszynkę do rachunków, wznieść w Skierniewicach dworzec kolejowy w stylu mauretańskim oraz w formach ekspresyjnego neogotyku przebudować fasadę katedry św. Jana w Warszawie. Adam Idźkowski jest autorem jednej z najpiękniejszych, jeśli nie najpiękniejszej rezydencji Mazowsza – palladiańskiego pałacu-willi w Szczawinie.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcia: Piotr Libicki, Andrzej Łuczyński, dwory.cal24.pl (udostępniono za zgodą autora).