Dwór w Ceranowie

W początku XVI wieku właścicielką Ceranowa była Katarzyna Pietraszkowa. Potem należał do Suchodolskich, Hornowskich, Bujalskich, Orłowskich i Czarneckich. Od 1859 roku własność Ludwika Górskiego (ur. 1818), wybitnego działacza społecznego, politycznego i gospodarczego. Po śmierci swego ojca Franciszka Górskiego (zm. 1838) wykazywał się ogromną aktywnością, która trwała aż do lat dziewięćdziesiątych i odcisnęła piętno na życiu polskim pod zaborem rosyjskim w wielu dziedzinach w burzliwych czasach politycznych, będących także czasami szybkiego rozwoju gospodarczego. Był jednym z przywódców obozu „białych” przed powstaniem styczniowym 1863 roku i w jego trakcie, prezesem Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego i członkiem Towarzystwa Kredytowego miasta Warszawy, autorem kilkudziesięciu prac z dziedziny rolnictwa. Gorliwy katolik, kierował w imieniu fundatorów budową kościoła p.w. Wszystkich Świętych, kościoła św. Floriana i kościoła Zbawiciela w Warszawie, a tak-że wraz z wiernymi wybudował kościół w Ceranowie. Przeciwnik pańszczyzny, wzór polityka konserwatywnego. Ożeniony był z Pauliną z Krasińskich, zmarłą w 1893 roku, córką kasztelana Królestwa Polskiego Józefa Krasińskiego. Zmarł w 1908 roku i pochowany został w Ceranowie. W końcu lat dwudziestych XX wieku właścicielem Ceranowa był Józef Górski, a majątek liczył 2600 hektarów. W jego rękach Ceranów pozostał do końca.

Zniekształcony powojenną przebudową dwór wzniesiony został w 1877 roku dla Ludwika Górskiego według projektów uznanego architekta, autora wnętrz pałacu-zamku w Starejwsi, projektanta pałacu w Stoku Lackim oraz dworu w Gałkach Bolesława Pawła Podczaszyńskiego (1822–1876). W kompozycji bryły wyraźnie zarysowywały się boczne skrzydła-ryzality, mimo że pierwotnie niższe, to podobnie jak dziś wyrastające ponad parterowy niegdyś korpus dworu. Wejście poprzedzone zniekształconym po wojnie gankiem filarowo-kolumnowym. Dwór jest pięknie położony, nieznacznie ponad miejscowością, frontem skierowany ku znajdującemu się po drugiej stronie kościołowi. Tworzy tym samym ze świątynią tradycyjną oś – symbol boskiej i ziemskiej władzy. To pomiędzy dworem a kościołem, tronem a ołtarzem rozgrywało się życie mieszkańców wsi. Ponadto w kościele, wzniesionym również przez Bolesława Pawła Podczaszyńskiego i Zygmunta Kiślańskiego w latach 1874–1875, znalazło się mauzoleum Górskich. Mieszkańcy dworu spoglądali więc także w kierunku miejsca wiecznego spoczynku swych antenatów i swego w przyszłości.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcie współczesne: Piotr Libicki
Zdjęcia archiwalne: Narodowe Archiwum Cyfrowe, domena publiczna, 1973 r.