Pałac w Skotnikach

W XVI wieku Skotniki należały do Plichtów. W XVIII stuleciu były zapewne częścią dóbr starościńskich, które w drugiej połowie XVIII wieku pozostawały we władaniu, a potem były własnością rodziny Łuszczewskich, w tym Waleriana Łuszczewskiego, starosty sochaczewskiego, a następnie jego syna Jana Pawła Łuszczewskiego (1764–1812), sekretarza Sejmu Czteroletniego, ministra spraw wewnętrznych Księstwa Warszawskiego, członka Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Do początków XX wieku wieś pozostawała w rękach Łuszczewskich i na początku stulecia stanowiła własność Juliana Łuszczewskiego. Potem przez krótki czas Skotniki należały zapewne do Hannibala Roztropowicza, a potem do Brudzińskich – najpierw Zygmunta Brudzińskiego, prezesa Izby Rolniczej Warszawskiej, a od 1928 roku Wandy z Brudzińskich Abramowiczowej. W latach dwudziestych właścicielem majątku liczącego 455 hektarów był Zygmunt Brudziński. Brudzińscy pozostawali właścicielami Skotnik do końca.

Dość chaotyczny kształt pałacu zwanego dworem w Skotnikach w publikacji Pana Libickiego, wzniesionego dla Łuszczewskich z końcem XVIII lub w pierwszej połowie XIX wieku, jest wynikiem dwóch przebudów. Najpierw, po połowie XIX stulecia, został on przebudowany przez budowniczego Józefa Borettiego, a następnie około 1900 roku rozbudowany i nadbudowany przez architekta Apoloniusza Pawła Nieniewskiego. Od ogrodu widoczne są wyraźnie dwie zasadnicze części: parterowe skrzydło – pozostałość dworu Łuszczewskich, i regularny, piętrowy korpus z półkolistym parterowym aneksem na osi – część przekształcona przez Nieniewskiego, a wzniesiona przez Borettiego. Trójkondygnacyjna wieża i piętrowy ryzalit nadały siedzibie charakter nieregularnej willi włoskiej. Ryzalit, zwieńczony trójkątnym naczółkiem z datą ukończenia przebudowy Borettiego – rokiem 1862, poprzedza czterokolumnowy ganek niosący balkon. Apoloniusz Paweł Nieniewski (1856–1922), absolwent Politechniki Ryskiej oraz uczelni Paryża i Wiednia, prócz dworu w Skotnikach wzniósł pałac w Woli Boglewskiej oraz dwory w Lechanicach i Palczewie.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcia: Piotr Libicki, Włodzimierz Jacek Adamski, 2013, www.zamkirotmanka.com (udostępniono za zgodą autora)