Dwór w Kuznocinie

W I Rzeczpospolitej, co najmniej do 1783 roku, Kuznocin był w rękach sióstr dominikanek z Sochaczewa. W XIX wieku własność najpierw rządowa, a potem zapewne Maringe’ów, w tym w latach sześćdziesiątych XIX wieku Wiktora Maringe’a. Na przełomie XIX i XX wieku majątek należał do Marii i Wincentego Smoleńskich. W latach dwudziestych XX wieku liczył 164 hektary. Później był własnością córki Marii i Wincentego Smoleńskich Haliny i jej męża Karola Woyzbuna. W ich rękach pozostawał do końca.

Najoryginalniejszy dwór wzniesiony na Mazowszu w stylu polskim. W przeciwieństwie do Adamowizny, Ujazdowa, Boguszówki i Kurczowej Wsi, które nawiązują do palladiańskich tradycji epoki klasycyzmu, czy też modernistycznej w wyrazie obszernej Sinołęki, dwór w Kuznocinie czerpie z tradycji polskiej architektury barokowej, traktując ją nie jako cel, lecz twórczą inspirację. Zbudowany został w latach 1923–1924 według projektu wielkopolskiego architekta Franciszka Morawskiego (1886–1967) dla Haliny ze Smoleńskich i Karola Woyzbunów na miejscu dawnego dworu, zniszczonego w 1914 roku. Barokowy charakter mają wieloboczne skrajne aneksy-alkierze nakryte stożkowymi dachami, mansardowy dach, wyrastający z dachu wysoki szczyt, a w elewacji ogrodowej wieloboczny piętrowy ryzalit salonu na osi. Przywołuje on ryzality dwukondygnacyjnych sal balowych dworów i pałaców wznoszonych w drugiej połowie XVIII wieku. Niepowtarzalnym elementem jest piękny kolumnowy podcień pomiędzy aneksami-alkierzami, na całej długości frontowej elewacji, o pękatych kolumnach i lekko wybrzuszonym dachu ponad głównym wejściem. Z boku parterowa przybudówka nakryta dachem trójspadowym. Dwór w Kuznocinie jest zabawą formami barokowej architektury i bardziej dziełem rzemiosła artystycznego lub rzeźby niż architekturą samą w sobie. Bez wątpienia kluczowym elementem wpływającym na to wrażenie jest szczyt przypominający ludową wycinankę, dalekie jedynie wspomnienie barokowej esownicy. Kolumnowy ganek przypomina kolumnowy ornament, a alkierze zgeometryzowane ozdobniki. Środkowy ryzalit w elewacji ogrodowej o zwężających się ścianach i parabolicznych oknach górnej kondygnacji to inna wersja Mendelsohnowskiego Obserwatorium Einsteina w Poczdamie z 1921 roku, które jest raczej ekspresyjną rzeźbą niż formą architektoniczną. To przenikanie się architektury, ornamentu, rzemiosła i rzeźby jest cechą charakterystyczną niektórych nurtów sztuki polskiej początku XX wieku i lat dwudziestych okresu międzywojennego.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcie: Piotr Libicki