Dwór w Rybnie

Co najmniej od początku XVI i w XVII wieku Rybno było własnością Rybińskich. Później w rękach Jasińskich, w tym w 1688 roku Ludwika Jasińskiego. W drugiej połowie XVIII stulecia i aż do około 1830 roku Rybno należało do Łączyńskich, kiedy to przez małżeństwo jednej z panien Łączyńskich przeszło do Zabłockich. Właścicielami majątku byli m.in. Cyprian Zabłocki oraz jego syn Karol Zabłocki. W XX wieku własność Koczorowskich, w tym w 1909 roku Józefa Koczorowskiego, a w końcu lat dwudziestych Izabelli Koczorowskiej. Majątek liczył wówczas 528 hektarów. Koczorowscy byli ostatnimi właścicielami Rybna.

Szlachetny w swej surowej „koszarowej” bryle dwór wzniesiony został na początku XIX wieku dla Łączyńskich. Jest budowlą dwukondygnacyjną, nakrytą dość płaskim dachem czterospadowym, z pozornym ryzalitem w części środkowej, boniowanym, artykułowanym lizenami i zwieńczonym ścianką attykową. Czterokolumnowy portyk toskański wspierający balkon i poprzedzony schodami dodany został na początku XX wieku lub w okresie międzywojennym, kiedy dwór poddano gruntownej restauracji. W elewacji ogrodowej wydatne ryzality boczne, dwukondygnacyjne, zwieńczone trójkątnymi naczółkami, ujmujące poprzedzony schodami taras. Jest to kompozycyjny schemat wywodzący się z architektury renesansowych Włoch – willi Poggio-Reale Sebastiana Serlia (1475––1554), który wywarł zasadniczy wpływ na ewolucję nowożytnego pałacu w całej Europie. W różnych odmianach i wariacjach schemat ten możemy spotkać również na Mazowszu, w Rykałach, Nowej Wsi, Słubicach, Walewicach, Rudnie, a nawet Ruszkowicach. Do niego odwoływał się dwór w Mińsku Mazowieckim po siedemnastowiecznej przebudowie i królewski Wilanów. Serliowski wzór przywołał w architektonicznym schemacie dworu „pańskiego” Jakub Kazimierz Haur w wydanej w Krakowie w 1679 roku Ziemiańskiej generalnej Oekonomice.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcia : Piotr Libicki, Włodzmierz Jacek Adamski, 2013 r., www.zamkirotmanka.com (udostępniono za zgodą autora).