Twój koszyk jest pusty

Pałac Ogińskich w Siedlcach

  • pałac Ogińskich w Siedlcach

    Autor: Piotr Libicki

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo mazowieckie, powiat siedlecki, gmina Siedlce

Rodzaj obiektu:
Pałac
Stan zachowania:
Odrestaurowany
Zastosowanie:
Rektorat Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią pałacu Ogińskich w Siedlcach

Przeczytaj więcej informacji o pałacu Ogińskich w Siedlcach. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

Siedlce wzmiankowane w 1448 roku, w XVI wieku należały do Gniewoszów występujących jako Siedleccy. W latach 1512–1524 własność Daniela Gniewosza, w roku 1547 Stanisława Gniewosza Siedleckiego. W XVII wieku w rękach Wodyńskich i Olędzkich, w tym w 1650 roku Krzysztofa i Tomasza Olędzkich. Od 1670 roku w posiadaniu Czartoryskich, w tym w XVIII wieku ks. Michała Fryderyka Czartoryskiego (1696–1775), kanclerza wielkiego litewskiego, przywódcy Familii, jednego z największych mężów stanu Polski przedrozbiorowej, stronnika Augusta II, zwolennika reform realizowanych w przymierzu z katolicką Austrią i z Rosją, której polityki ekspansywnej nie dostrzegał. Pierwszy rozbiór Polski w 1772 roku był dla niego wstrząsem. „50 lat jestem w ministerium, ale czegoś podobnego na świecie nie było” – wyznał. Królowi doradzał abdykację, a gdy ten pytał, z czego miałby żyć, odpowiadał: „Bądź królu jak Abdolonim, królem pasterzem”. Zmarł krótko później. Siedlce po Michale Fryderyku Czartoryskim objęła jego córka, Aleksandra z Czartoryskich (1730–1798), primo voto księżna wojewodzina podlaska Michałowa Sapieżyna, secundo voto żona Michała Kazimierza Ogińskiego (1730–1800), późniejszego hetmana wielkiego litewskiego. To jej Siedlce zawdzięczają najpiękniejszy okres swej historii – odnowienie kościoła parafialnego, rozbudowę ratusza i piękną rezydencję. Opieką otoczyła Żydów i ludność protestancką, utrzymywała w Siedlcach szkółki parafialne dla dziewcząt i chłopców, a na początku lat dziewięćdziesiątych wystawiła drewniany szpital dla ubogich. Jej warszawski pałac na Solcu zimą, a latem pałac w Siedlcach należały do najpopularniejszych miejsc spotkań młodzieży, znajdującej tam towarzystwo i rozrywkę, co utrwalili w swych pamiętnikach Julian Ursyn Niemcewicz i ks. Adam Jerzy Czartoryski. Po hetmanowej Ogińskiej Siedlce przypadły księżnej Izabeli Czartoryskiej, która w 1807 roku sprzedała je rządowi austriackiemu. W okresie międzywojennym własność Skarbu Państwa Polskiego.

Pałac

„Miała nieprzyjemne rysy twarzy, surowe spojrzenie, brzydkie usta i chrapliwy głos... A jednak była wspaniałą kobietą, uczynną, uczuciową, ludzką, dobrą i pobożną” – pisał Karol Henryk Heyking o księżnej Aleksandrze Ogińskiej, hetmanowej wielkiej litewskiej. W 1775 roku zostawiła męża muzyka Michała Kazimierza w Słonimiu na Nowogródczyźnie i osiadła w rodzinnych Siedlcach, otaczając miasto szerokim mecenatem. Odnowiła kościół parafialny św. Stanisława, dobudowując nową fasadę. Rozbudowała ratusz i zabezpieczyła go piorunochronem – co wierszem uczcił Franciszek Karpiński, wybrukowała część ulic, wystawiła szpital dla ubogich, a dla siebie w latach 1776–1782 wzniosła nową klasycystyczną rezydencję. Stanęła ona na miejscu murowanego dworu Czartoryskich z pierwszej połowy XVIII stulecia, a jej projektantem był najprawdopodobniej architekt wojskowy, major Stanisław Zawadzki (1743–1806), autor m.in. późniejszego pałacyku Ustronie w Ujazdowie wzniesionego dla królewskiego bratanka Stanisława Poniatowskiego oraz trzech pięknych wielkopolskich pałaców w Dobrzycy, Śmiełowie i Lubostroniu. Dzięki rozległym skrzydłom złożonym z wielu zestawionych z sobą parterowych części, które pomieściły większość funkcji, korpus zredukowany został do rozmiarów niewielkiego budynku o willowym charakterze. Było to zgodne z tendencjami epoki. Nie wypadało już w tym czasie stawiać rozległych pałaców jak Rybienko księcia biskupa Jana Stefana Giedroycia z lat osiemdziesiątych XVIII wieku. To Mała Wieś wojewody rawskiego Bazylego Walickiego stawała się wzorem klasycystycznej rezydencji. I nie miało znaczenia, że obok stanęły aż cztery oficyny. Liczył się nowoczesny i modny, skromny i prosty wygląd corps de logis. Parterowy, nakryty dachem czterospadowym korpus siedleckiego pałacu to zaledwie siedem osi rozdzielonych pilastrami w wielkim porządku. Wejście poprzedza wielkoporządkowy to-skański czterokolumnowy portyk zwieńczony trójkątnym naczółkiem. Umieszczone w niszach okna w kondygnacji parteru flankują toskańskie półkolumny, korespondujące z pilastrowymi podziałami skrzydeł założenia. Rolę barokowego bel-étage przejęły, zgodnie z palladiańskim schematem, sień i salon na parterze, a piętro nabrało charakteru prywatnego apartamentu. „Abrysy” urządzenia piętra korygował sam król Stanisław August, a realizował Joachim Hempel. Pałac w 1944 roku spalił się i jego wnętrza nie zostały już niestety odtworzone. O wyjątkowym charakterze rezydencji hetmanowej wielkiej litewskiej w Siedlcach stanowił jednak zachowany tylko szczątkowo sentymentalny park zwany Aleksandrią, porównywany z nieborowską Arkadią księżnej Heleny z Przeździeckich Radziwiłłowej, Puławami i Powązkami Izabeli z Flemingów Czartoryskiej czy Mokotowem marszałkowej wielkiej koronnej Izabeli Lubomirskiej. Urządzony został w latach 1776–1781, być może przy udziale Szymona Bogumiła Zuga (1733–1807), specjalisty od tego rodzaju przedsięwzięć, autora bądź współautora parkowych założeń Mokotowa, Powązek i Arkadii. Ogród poprzecinany był siecią kanałów ze stawem i wysepkami, ozdobiony pawilonami nawiązującymi do antycznych i orientalnych budowli, m.in. domkiem na sztucznej skale zwieńczonym złamaną kolumną, meczetem, domkiem imama i pasterską chatą. Był to kolejny arkadyjski świat, w który zapuszczały się najchętniej kobiece dusze, od królowej francuskiej Marii Antoniny i jej pasterskiej wioski w Wersalu poczynając. Biskup Ignacy Krasicki dowcipnie wyszydzał tę sentymentalno-sielankową modę słowami Żony modnej:

...Niech będą z cyprysów gaiki,

Mruczące po kamyczkach gdzieniegdzie strumyki;

Tu kiosk, a tu meczecik, holenderskie wanny,

Tu domek pustelnika, tam kościół Dyjanny,

Wszystko jak od niechcenia, jakby od igraszki,

Belwederek maleńki, klateczki na ptaszki,

A tu słowik miłośnie szczebioce do ucha,

Synogarlica jęczy, a gołąbek grucha,

A ja sobie rozmyślam pomiędzy cyprysy

Nad nieszczęściem Pameli albo Heloizy...

W głównej sali świątyni Diany w Arkadii pod Nieborowem księżna Helena Radziwiłłowa przebrana w strój grecki odgrywała rolę arkadyjskiej kapłanki. W Siedlcach to sielankowe żniwiarki witały w 1783 roku króla Stanisława Augusta w towarzystwie jego brata prymasa Michała Poniatowskiego, ambasadora rosyjskiego Stackelberga i dwustu innych gości. Potem wszyscy zostali zaproszeni do udziału w zaimprowizowanym jarmarku, wystawiono operetkę na sześciokołowym wozie, którą okraszono scenkami pasterskimi i cygańskimi. Zakończono balem maskowym w sali wyplecionej ze słomy. Jean Jacques Rousseau byłby zachwycony, znajdując w Siedlcach tak doskonale naturalny, niewinny i szczęśliwy świat! I tak w Aleksandrii i Arkadii, w Powązkach, Mokotowie i Puławach, w ogrodach księcia Kazimierza Poniatowskiego Na Książęcem, a także w Jabłon-nie księcia biskupa Michała Poniatowskiego zrodził się synkretyzm i kulturalno-artystyczny eklektyzm XIX wieku, który już nie tylko kazał odwiedzać te jar-dins morals et emblématiques, ale je na stałe zamieszkiwać.W 1791 roku w sąsiedztwie pałacu stanęła kaplica św. Krzyża według projektu architekta i słynnego rysownika Zygmunta Vogla. Inicjatorką budowy była hetmanowa Ogińska. W niej została pochowana w 1798 roku.

Źródła wiedzy

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcia: Piotr Libicki,  www.wikipedia.org, autor: YGD, licencja: CC BY-SA 3.0


Dwory i Pałace Wiejskie na Mazowszu

Powyższy opis pochodzi z publikacji Piotra Libickiego, pt. "Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu".

Wydawnictwo REBIS

Publikacja "Dwory i pałac wiejskie na Mazowszu" została wydana przez wydawnictwo REBIS.

Opis książki od wydawcy:

Przewodnik dokumentujący ziemiańskie siedziby; prawie 600 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego. Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu to kolejna po bestsellerowych Dworach i pałacach wiejskich w Wielkopolsce książka-katalog-przewodnik poświęcona historycznym siedzibom ziemiańskim. W książce opisanych zostało 629 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego.

  • Współautor publikacji: Marcin Libicki

  • ISBN: 978-83-7301-826-6

  • Ostatnie wydanie: 2013 r.

  • Nakład książki został wyczerpany


Autor książki: Piotr Libicki

Piotr Libicki (ur. 1973 r.), historyk sztuki, członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki, autor i współautor przewodników i książek, w tym serii poświęconej dworom i pałacom wiejskim w Wielkopolsce, w Małopolsce, na Mazowszu i na Podkarpaciu. W latach 1999-2009 współpracownik Telewizji Polskiej w Poznaniu, autor i współautor ponad 100 programów krajoznawczych i reportaży. W latach 2013-2015 gościnny wykładowca w Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, a w latach 2018-2019 w Instytucie Historii Sztuki UAM. Od 2013 roku pełnomocnik Prezydenta Miasta Poznania ds. estetyki miasta.

Piotr Libicki

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.