Oś kompozycyjna, a na niej kolejne elementy założenia – to nowa koncepcja, która pojawia się w XVII wieku i która stanie się cechą charakterystyczną barokowych siedzib. Nierzadko jej początek stanowi usytuowana naprzeciw pałacu bądź dworu świątynia, znak Bożej obecności i symbol władzy nadprzyrodzonej w opozycji, ale i uzupełnieniu – na zasadzie coincidentia oppositorum – do pałacu, ośrodka władzy ziemskiej i znaku feudalnej zwierzchności. Następnie wieś lub miasteczko, zawieszone pomiędzy kościołem a dworem, Bogiem i Panem, pomiędzy wiecznością i teraźniejszością, nieskończonością i konkretnością. Potem kolejne dziedzińce: avant-cour i cour d’honneur, oddzielone od siebie bramami i ogrodzeniami.W końcu samo serce – pałac, z przelotową sienią na parterze i belétage na piętrze, z kulminacją w postaci reprezentacyjnej sali z apoteozą rodziny wymalowaną na plafonie. Z drugiej strony domu park i kanał wodny z perspektywą aż po horyzont – oto idealne barokowe założenie! Palazzo Barberini w Rzymie, podparyski Wersal, wielkopolska Rydzyna i w pewnym wymiarze mazowieckie Mordy – oto jego materializacje.O dworze obronnym w Mordach czytamy w roku 1622. Wznieśli go synowie Pawła Ciecierskiego, Bożywoj i Zbożny. Trudno przesądzić o jego kształcie. Mógł to być prosty dom w formie piętrowej kamienicy, być może wzbogacony o narożne wieżyczki i zabezpieczony wałem lub fosą, o czym świadczyłyby relikty fortyfikacji. W XVIII wieku tego rodzaju obronne założenie nie odpowiadało już wykształconej w XVII stuleciu nowej koncepcji rezydencji. Dlatego też Bal-tazar Ciecierski w 1717 roku na miejscu dworu obronnego rozpoczął budowę barokowego pałacu. Niestety, pałac ten nie dotrwał do naszych czasów. Był wielokrotnie przekształcany i rozbudowywany. Najpierw z końcem XVIII wieku, potem po 1837 roku, kiedy korpus otrzymał dzisiejszy klasycystyczny charakter. Kolejnej przebudowy dokonano po połowie XIX wieku, kiedy dodano niemal symetryczne skrzydła. W efekcie jest to dziś klasycystyczna budowla, piętrowa, nakryta czterospadowym dachem, z ryzalitem na osi zwieńczonym trójkątnym naczółkiem z herbem Zembrzuskich Doliwa w tympanonie. Wejście poprzedza czterokolumnowy ganek wspierający balkon. Skrzydła pałacu, których narożne fragmenty otrzymały dodatkową kondygnację o półkoliście zamkniętych oknach, przypominają nieco wieże-belwedery i wpisują się w neorenesansową modę trzeciej ćwierci XIX wieku, odwołując się do willowej architektury włoskiego odrodzenia. Niewątpliwie barokową pozostałością jest wspaniała brama z połowy XVIII wieku. Jest to właściwie połączenie przejazdowej wieży z domkiem bramnym. Wydaje się, że kiedy siedziba w Mordach, zgodnie z ogólnoeu-ropejskimi tendencjami, pozbyła się ostatecznie wszelkich oznak obronności, to właśnie brama w kształcie wieży przejęła, już tylko w wymiarze symbolicznym, funkcje obronne. Pozwalało to barokowemu pałacowi zachować cząstkę rycerskiego castrum. Elementem barokowej kompozycji jest figura św. Jana Nepomucena, usytuowana już za bramą, ale na osi łączącej w jedną całość wszystkie elementy założenia: bramę, dziedziniec, pałac i park. W zastępstwie świątyni wizerunek świętego wzbogacał przestrzeń o pierwiastek nadprzyrodzony i stanowił dopełniającą przeciwwagę (coincidentia oppositorum) dla pańskiej rezydencji.
Sklep
Ogłoszenia
