Twój koszyk jest pusty

Pałac w Falentach

pałac w Falentach

Autor: Piotr Libicki

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo mazowieckie, powiat pruszkowski, gmina Raszyn

Rodzaj obiektu:
Pałac
Zespół:
pałacowo-parkowy
Skład zespołu:
pałac, oficyna pałacowa, oranżeria oraz park
Numer rejestru zabytków:
1012/334
Data wpisu:
15 Sty, 1962
Stan zachowania:
Dobry
Zastosowanie:
Siedziba Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Rozwoju Regionalnego

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią pałacu w Falentach

Przeczytaj więcej informacji o pałacu w Falentach. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

Być może ta stylowa wielowątkowość miała budować atmosferę odwieczności siedziby, w rzeczywistości sięgającej początków XVII wieku. Wówczas to Zygmunt Opacki, starosta piaseczyński, a potem również podkomorzy warszawski, wielkorządca krakowski i wojewoda dorpacki, zaufany króla Zygmunta III, docenił zalety położonej pod Warszawą miejscowości i wzniósł tu około 1622 roku murowany pałac. Musiała to być budowla okazała, efektowna i nowoczesna, skoro Jan Bleranval le Laboureur, towarzyszący w 1646 roku hrabinie Renacie de Guébriant, „posłowej nadzwyczajnej do Polski za Władysława IV”, pisze, że dom zbudowany „dla rozmaitości gajów, strumyków, łąk i kanałów, co go otaczają (...) ma rozmaite apartamenta po większej części z francuska sporządzone i co nie jest powszechne, wszystkie mury są gipsem wyprawne. Dom ma wielkie podwórza, stajnie dobrze rozrządzone, ogród przyjemny”. Wobec powszechności stosowania drewna do budowy nawet dużych zamków, zachwyt budzi sam fakt, że dwór jest murowany, bo „w Polsce, gdzie trudno o gips, kamień i wapno, czyni szlachtę niedbałą w budownictwie, tak iż przestaje na domach drewnianych”. Nic więc dziwnego, że wygodna wczesnobarokowa rezydencja, pięknie położona, otoczona malowniczo rozplanowanym ogrodem przyciągała koronowane głowy, Zygmunta III i Władysława IV.

Pałac zniszczony został przez wojska szwedzkie Karola XII w okresie wojny północnej i odbudowany w latach 1710–1717 przez nowego właściciela Franciszka Załuskiego, wojewodę czernihowskiego. Nie przetrwał jednak. Kiedy w 1782 roku majątek przejął warszawski bankier Piotr Fergusson-Tepper, od razu przystąpił do przebudowy wiekowej siedziby na letnią rezydencję. Plany przygotował Szymon Bogumił Zug (1733–1807), autor projektów sali balowej Zamku Królewskiego w Warszawie, słynnego kościoła ewangelicko-augsburskiego przy ul. Królewskiej, pałacyków w Natolinie i Młocinach, Łazienki Izabeli Lubomirskiej w Wilanowie oraz sentymentalnych parków w Mokotowie, Powązkach i nieborowskiej Arkadii. Prace zakończono najprawdopodobniej przed 1787 rokiem, kiedy to Tepper gościł w Falentach króla Stanisława Augusta. Mimo że zachowały się plany budowli, niewiele o niej wiemy. W czasie bitwy pod Raszynem w 1809 roku pałac został uszkodzony, a potem raz jeszcze ucierpiał podczas powstania listopadowego. W końcu krótko po połowie XIX wieku, kiedy majątek przejęła Maria z Tyzenhauzów Przeździecka, przebudowany został przez Franciszka Marię Lanciego, który nadał mu dzisiejszy kształt. Z pierwotnego pałacu Zygmunta Opackiego przetrwały piwnice oraz część pomieszczeń parteru. Fragmenty architektonicznej dekoracji we wnętrzu pochodzą również z XVII wieku oraz z czasu Tepperowskiej przebudowy. Franciszek Maria Lanci (1799–1875) jest autorem różnorodnych budynków w całej Polsce, m.in. pałacu oraz oranżerii w stylu egipskim w Końskich, willi-zajazdu w Służewie (dziś w granicach Warszawy), słynnej bizantyńskiej Złotej Kaplicy przy poznańskiej katedrze, pięknego neogotyckiego kościoła w Pępowie w Wielkopolsce, Braccio Nuovo wilanowskiego pałacu, a wśród innych dzieł m.in. projektu grobowca Tadeusza Kościuszki w krypcie na Wawelu.

W początku XV wieku Falenty były zapewne własnością chorążego warszawskiego Boruty, później jego syna Dersława z Falent, w XVI wieku Wiśniewskich, a następnie Wolskich. Od końca XVI wieku Falenty należały do Opackich, w tym około 1620 roku do Zygmunta Opackiego. Tu w 1680 roku Stanisław Opacki gościł króla Jana III. Od początku XVIII wieku własność Załuskich, od 1759 roku wojewody pomorskiego Ignacego Przebendowskiego, później marszałka nadwornego koronnego Franciszka Rzewuskiego, a od 1782 roku bankiera warszawskiego Piotra Fergussona-Teppera, który w 1787 roku podejmował tu króla Stanisława Augusta. Fortuna Piotra Fergussona-Teppera wyrosła na zyskach, jakie przynosił słynny warszawski Dom Handlowy. Tepper przejął przedsiębiorstwo w 1763 roku i szybko stało się ono gospodarczą potęgą. Ten wielki bankier, kupiec i kamienicznik był kasjerem króla, udzielał pożyczek ambasadorowi rosyjskiemu i austriackiemu, a obrotność jego była tak wielka, że nawet Katarzyna II korzystała z jego pośrednictwa przy zakupie klejnotów. Na sejmie 1772–1775 w liczbie kilkunastu najwybitniejszych mieszczan uzyskał prawo nabywania dóbr ziemskich i wówczas zakupił kilka majątków w okolicach Warszawy: Gołków, Sękocin i właśnie Falenty.

W wyniku wielkiego bankructwa banków warszawskich Falenty w 1800 roku przeszły na własność słynnego fabrykanta powozów Tomasza Dangla. Po śmierci wdowy po Tomaszu Zofii Danglowej w 1818 roku wiele razy zmieniały właścicieli. W latach 1839–1845 należały do rodziny Spiskich, a od roku 1845 do II wojny światowej do rodziny Przeździeckich. Ostatnią właścicielką Falent była księżna Zofii a z Przeździeckich Sewerynowa Czetwertyńska. Książę Seweryn Czetwertyński (ur. 1873), poseł do Pierwszej Dumy rosyjskiej i na Sejm II RP, zmarł w 1945 roku bezpośrednio po wyzwoleniu z obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, a jego brat Ludwik Czetwertyński (ur. 1877) został zamordowany przez Niemców w Auschwitz w 1941 roku.

Pałac

Rezydencja w Falentach w swej dzisiejszej formie jest w przeważającej mierze dziełem popularnego, utalentowanego i płodnego architekta włoskiego Franciszka Marii Lanciego. Umiejętnie poruszający się w świecie historycznych form Lanci w latach 1852–1857 nadał kilkakrotnie przebudowywanej rezydencji eklektyczny charakter, sytuując ją w nieokreślonej przestrzeni pomiędzy średniowieczem, renesansem, barokiem i klasycyzmem. Średniowieczne skojarzenia budzą cztery narożne wieżyczki. Są one czymś więcej niż alkierzami i nadają rezydencji zamkowy charakter, przypominając nieco krzyżackie castrum w Gniewie. Neogotycki rys ma włączenie w całość „zamkowego” założenia kaplicy, choć opracowanej już przy użyciu innego słownika form, oraz neogotycka brama przy zabudowaniach gospodarczych. Oficyna połączona z pałacem arkadową galerią to odwołanie do włoskiego renesansu. Barokowa jest okazałość i rozległość rezydencji, a klasycystyczny – sposób artykulacji ścian oraz detal architektoniczny.

Źródła wiedzy

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcie: Piotr Libicki


Dwory i Pałace Wiejskie na Mazowszu

Powyższy opis pochodzi z publikacji Piotra Libickiego, pt. "Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu".

Wydawnictwo REBIS

Publikacja "Dwory i pałac wiejskie na Mazowszu" została wydana przez wydawnictwo REBIS.

Opis książki od wydawcy:

Przewodnik dokumentujący ziemiańskie siedziby; prawie 600 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego. Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu to kolejna po bestsellerowych Dworach i pałacach wiejskich w Wielkopolsce książka-katalog-przewodnik poświęcona historycznym siedzibom ziemiańskim. W książce opisanych zostało 629 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego.

  • Współautor publikacji: Marcin Libicki

  • ISBN: 978-83-7301-826-6

  • Ostatnie wydanie: 2013 r.

  • Nakład książki został wyczerpany


Autor książki: Piotr Libicki

Piotr Libicki (ur. 1973 r.), historyk sztuki, członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki, autor i współautor przewodników i książek, w tym serii poświęconej dworom i pałacom wiejskim w Wielkopolsce, w Małopolsce, na Mazowszu i na Podkarpaciu. W latach 1999-2009 współpracownik Telewizji Polskiej w Poznaniu, autor i współautor ponad 100 programów krajoznawczych i reportaży. W latach 2013-2015 gościnny wykładowca w Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, a w latach 2018-2019 w Instytucie Historii Sztuki UAM. Od 2013 roku pełnomocnik Prezydenta Miasta Poznania ds. estetyki miasta.

Piotr Libicki

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.