Twój koszyk jest pusty

Pałac w Staroźrebach

  • pałac w Staroźrebach

    Autor: Piotr Libicki

Informacje ogólne

Lokalizacja: województwo mazowieckie, powiat płocki, gmina Staroźreby

Rodzaj obiektu:
Pałac
Zastosowanie:
własność prywatna
Stan zachowania:
Niszczejący

Posiadasz więcej informacji
o obiekcie? Skontaktuj się z nami!

Zapoznaj się z historią pałacu w Staroźrebach

Przeczytaj więcej informacji o pałacu w Staroźrebach. Poznaj jego historię. Miłego czytania!

Historia

Gniazdo i siedziba Staroźrebskich. W drugiej połowie XVI wieku własność ks. Wojciecha Staroźrebskiego vel Sobiejuskiego, urodzonego około 1517 roku, kanonika płockiego i włocławskiego, archidiakona dobrzyńskiego i krakowskiego, biskupa chełmskiego i przemyskiego, sekretarza królewskiego, wybitnego duchownego i polityka, który brał udział we wszystkich ważniejszych wydarzeniach dotyczących Polski. Po odbyciu studiów w Padwie, gdzie przyjaźnił się z wielkim poetą Klemensem Janickim, w Bolonii zdobył doktorat obojga praw. W swojej aktywności politycznej po powrocie do kraju zwalczał herezje luterańską i kalwińską, a przeprowadzona z jego inicjatywy w klasztorze płockich norbertanek inkwizycja zakończyła się odebraniem książek kalwińskich i spowiedzią. Brał udział w zawirowaniach politycznych związanych z elekcją i krótkim panowaniem Henryka Walezego, a także ambicjami Habsburgów do tronu polskiego, broniąc interesów polskich i Kościoła. Zmarł 9 kwietnia 1580 roku, choć, jak pisał nuncjusz papieski Caligari, „gdyby nie jego nieustanne pijaństwo, mógłby żyć wiecznie”. W latach 1580–1769 Staroźreby należały do Krasińskich, później krótko Mogilnickich, a od 1783 roku do 1875 roku do Bromirskich, m.in. Onufrego Bromirskiego, starosty płockiego i płońskiego, oraz jego żony Ludwiki z Karasiów. Potem były kolejno własnością Tytusa Dembowskiego, Stanisława Góreckiego oraz od 1912 roku ks. Karola Stadnickiego. Karol Stadnicki (1885–1937), historyk i działacz społeczny, odbył studia w szwajcarskim Fryburgu, uzyskując tam doktorat na podstawie przeprowadzonego komentarza do słynnego dokumentu Dagome iudex, a uniknąwszy cudem rozstrzelania przez bolszewików w 1920 roku, został księdzem. Wydawał periodyk „Ruch Narodowy i Społeczny”. Zmarł w 1937 roku; Staroźreby zapisał w spadku Andrzejowi Karnkowskiemu, który pozostawał ich właścicielem do końca. U schyłku lat dwudziestych XX wieku majątek liczył 657 hektarów. Na 11 października 1939 roku wyznaczono datę licytacji majątku.

Pałac

W Topographia sive Masoviae descriptio, najstarszym, szesnastowiecznym opisie Mazowsza, jej autor Andrzej Święcicki z zachwytem wspomina o willi Wojciecha Staroźrebskiego vel Sobiejuskiego, biskupa chełmskiego i przemyskiego, porównując jej architekturę oraz ogrody do „błogich ustroni włoskich”. W krajobrazie piętrowych domów pańskich „na kształt wieże” oraz drewnianych rycerskich fortalicji powstała w trzeciej ćwierci XVI stulecia villa rustica byłaby zjawiskiem niezwykłym, pozwalającym dotrzymać konkurencji literackim opisom wiejskiego bytowania w bliskości natury mistrza Jana Kochanowskiego. „Za” przemawiałoby włoskie wykształcenie i obycie jej fundatora, który najpóźniej od 1538 roku studiował we Włoszech, najpierw w Padwie, potem w Bolonii, tam uzyskał tytuł doktora obojga praw i tam zaprzyjaźnił się z chłopskim synem z Janikowa, słynnym poetą humanistycznym uwiecznionym laurem poetyckim Klemensem Janickim. Potem jako sekretarz królewski jeździł do Rzymu. Można więc uznać, że nieobce były mu najnowsze prądy i architektoniczne mody. Fragmenty tej szesnastowiecznej budowli wchłonął późniejszy dwór, który z początkiem XIX wieku rozbudowany został do formy piętrowego pałacu. Powstał on z fundacji Onufrego Bromirskiego i jego żony Ludwiki z Karasiów według projektu Hilarego Szpilowskiego (1753–1827),
autora pałaców w Małej Wsi, Luberadzu, Słubicach, Walewicach (poza granicami obecnego województwa mazowieckiego), Studzieńcu oraz zapewne dworu w Tułowicach. Klasycystyczny, nakryty dachem czterospadowym, z ryzalitem na osi poprzedzonym czterokolumnowym portykiem w wielkim porządku, zwieńczonym trójkątnym naczółkem z herbami Pobóg Bromirskich i Jastrzębiec Dembowskich. W elewacji ogrodowej, na osi, trójboczny ryzalit opięty na narożach kanelowanymi pilastrami i zwieńczony zagiętym trójkątnym frontonem z herbem Szreniawa Stadnickich w tympanonie. Został on najprawdopodobniej ukształtowany na początku XX wieku. Wcześniejszy jest być może taras wsparty na potrójnej serlianie, choć nie można wykluczyć, że również powstał na początku XX stulecia. Na parterze ośmioboczna sień, a na piętrze, w trakcie ogrodowym – salon. Zachowane fragmentarycznie malowidła z lat 1891–1902 wykonał Władysław Bończa Rutkowski.

Źródła wiedzy

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcie: Piotr Libicki


Dwory i Pałace Wiejskie na Mazowszu

Powyższy opis pochodzi z publikacji Piotra Libickiego, pt. "Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu".

Wydawnictwo REBIS

Publikacja "Dwory i pałac wiejskie na Mazowszu" została wydana przez wydawnictwo REBIS.

Opis książki od wydawcy:

Przewodnik dokumentujący ziemiańskie siedziby; prawie 600 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego. Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu to kolejna po bestsellerowych Dworach i pałacach wiejskich w Wielkopolsce książka-katalog-przewodnik poświęcona historycznym siedzibom ziemiańskim. W książce opisanych zostało 629 obiektów z terenu obecnego województwa mazowieckiego.

  • Współautor publikacji: Marcin Libicki

  • ISBN: 978-83-7301-826-6

  • Ostatnie wydanie: 2013 r.

  • Nakład książki został wyczerpany


Autor książki: Piotr Libicki

Piotr Libicki (ur. 1973 r.), historyk sztuki, członek Stowarzyszenia Historyków Sztuki, autor i współautor przewodników i książek, w tym serii poświęconej dworom i pałacom wiejskim w Wielkopolsce, w Małopolsce, na Mazowszu i na Podkarpaciu. W latach 1999-2009 współpracownik Telewizji Polskiej w Poznaniu, autor i współautor ponad 100 programów krajoznawczych i reportaży. W latach 2013-2015 gościnny wykładowca w Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, a w latach 2018-2019 w Instytucie Historii Sztuki UAM. Od 2013 roku pełnomocnik Prezydenta Miasta Poznania ds. estetyki miasta.

Piotr Libicki

logo dwory i pałace polski

Copyright © 2020 Dwory i Pałace Polski. Powered by Indico S.C.  & Joomla! CMS 

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Znajdż nas na:

Instagram Facebook Facebook youtube

Kontakt

Indico S.C. , Przyjaźni9, 84-215 Gowino
NIP: 5882424318, REGON: 366309509

Kontakt z redakcją:

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.