Dwór w Brześciach

W końcu XVIII wieku Brześce były własnością Jana Kantego Fontany, architekta, geometry i burgrabiego Zamku Królewskiego w Warszawie. W XIX i XX wieku w rękach Okęckich, w tym od 1869 roku Władysława Okęckiego, profesora prawa rzymskiego w Warszawskiej Szkole Głównej. Od 1918 roku Brześce należały do Konstantego Okęckiego. Majątek w końcu lat dwudziestych liczył 575 hektarów.

Dwór wzniesiony na starszych zapewne fundamentach z końcem lat osiemdziesiątych XVIII wieku przez architekta Jana Kantego Fontanę jako jego własna siedziba. Parterowy, nakryty wysokim łamanym dachem, z dwukolumnowym gankiem na osi, podkreślającym regularność i symetrię kompozycji. Już ksiądz Benedykt Chmielowski w swym monumentalnym i niezwykle poczytnym dziele – Nowych Atenach z lat 1745–1746, wspominał o kolumnowym ganku jako elemencie polskiego dworu. Tym samym przyczynił się do jego popularności z końcem XVIII wieku i na początku XIX stulecia, a pośrednio i w wieku XX, kiedy w pierwszych jego dziesięcioleciach kształtuje się styl polski i kiedy odradza się w specyficznej formie „domu z kolumienkami” po odzyskaniu niepodległości w 1989 roku. Alkierzyk-przybudówka w narożniku elewacji ogrodowej dodany został do dworu w XIX lub XX wieku. W swej bryle dwór w Brześcach, wzniesiony z drewna i otynkowany, jest doskonałym przykładem siedemnasto- i osiemnastowiecznego dworu średniozamożnego szlachcica. Dwór usytuowany jest nad jeziorem, utworzonym przez łachę wiślaną.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcie: Piotr Libicki