Dwór w Hruszniewie

W XVIII wieku Hruszniew należał do Kuczyńskich, w pierwszej połowie XIX wieku Podczaskich a następnie – w drugiej połowie XIX wieku i w wieku XX – Broel-Platerów. W końcu lat dwudziestych XX stulecia właścicielem majątku liczącego 1200 hektarów był hr. Kazimierz Broel-Plater. W rękach Broel-Platerów majątek pozostawał do końca.

Imponujący rozmiarami i niezwykłym kształtem dwór wzniesiony dla Kuczyńskich w XVIII wieku lub Podczaskich na początku XIX wieku i w ostatniej tercji stulecia rozbudowany dla Broel-Platerów. Wówczas to na narożach parterowego korpusu pojawiły się cztery potężne piętrowe pawilony. W efekcie dwór bardziej przypomina francuskie siedemnastowieczne rezydencje w Vaux-le-Vi-comte Louisa Le Vau, w Maisons-Laffitte François Mansarta czy paryski Palais du Luxembourg Salomona de Brosse niż rodzime barokowe dwory o skromnych alkierzach-przybudówkach. Choć może inspiracji należałoby szukać wśród warszawskich barokowych pałaców z narożnymi alkierzami-pawilonami, jak pałac Brühla czy pałac Przebendowskich lub podwarszawski pałac w Otwocku Wielkim? Do francuskiej architektury nawiązują niewątpliwie mansardowe dachy korpusu dworu, nad piętrowym środkowym ryzalitem oraz na wszystkich pawilonach. Ta francuska bezpośrednia lub pośrednia inspiracja zdaje się mieścić w zyskującym na popularności w latach siedemdziesiątych XIX wieku nurcie architektury określanym mianem kostiumu francuskiego, którego najwybitniejszymi na Mazowszu przykładami stały się rezydencje w Guzowie i w Kozienicach. Wejście do dworu poprzedzone filarowym gankiem niosącym nieduży taras. Niezwykłym elementem założenia jest efektowna... obora usytuowana naprzeciwko (sic!) dworu. Nie mieściło się to w polskiej tradycji, która folwark nakazywała lokalizować w pewnym oddaleniu i kompozycyjnej niezależności od rezydencji.

Tekst: Piotr Libicki, Dwory i Pałace wiejskie na Mazowszu, Poznań 2013.
Zdjęcie: Piotr Libicki